24 februari 2025 – Bij de Duitse Bondsdagverkiezingen van gisteren zijn de meeste prognoses bevestigd. De regerende ‘verkeerslichtcoalitie’ (SPD-Grünen-liberale FDP) is inderdaad afgestraft,  zelfs in die mate dat de FDP de kiesdrempel (5%) niet haalde en uit de Bondsdag verdwijnt. De sociaaldemocraten van kanselier Scholz krijgen een zware opdoffer (-10%), de Grünen een matige (-3%), terwijl de conservatieve ‘Union’ CDU-CSU [1] vier procentpunten stijgt. Minder dan gehoopt, wat de coalitievorming voor een regering Merz iets moeilijker maakt. Want alhoewel bij de Bondsdagverkiezingen niet de kanselier verkozen wordt, twijfelt niemand eraan dat CDU-topkandidaat Friedrich Merz  door de Bondsdag als nieuwe kanselier zal aangeduid worden.

Maar terwijl de SPD ongeveer 10% verliest, wint het uiterst-rechtse AfD 10% en wordt de tweede grootste partij in Duitsland. ‘Immigranten’ was al een top-thema bij deze verkiezingen, en verschillende islamitisch geïnspireerde aanslagen tijdens de kiescampagne konden de opgang van AfD alleen versterken. Zeer opvallend is dat in alle Länder (bonddeelstaten) van de gewezen DDR de AfD de sterkste partij is, en dit bijna 35 jaar na de ‘eenmaking’. Anderzijds haalt het linkse Die Linke en het ‘conservatief linkse’ BSW er ongeveer dubbel zoveel stemmen als in West-Duitsland. Duitsland blijft een verdeeld land.

Wat kan men verwachten van de toekomstige Duitse regering? Merz heeft herhaald dat hij een coalitie met AfD afwijst. Een CDU-SPD coalitie lijkt tot de mogelijkheden te behoren, al is het maar met een knappe meerderheid in de Bondsdag, 328 van de 630 zetels. Met de Grünen erbij  zou het een tweederde meerderheid worden.  Merz is met zijn twee privé-jets wel geen groene jongen, maar de Grünen hebben zich in de afgelopen verkeerslichtcoalitie  veel meer laten opmerken als militaristen en onvoorwaardelijke pleitbezorgers voor Israël dan als verdedigers van een Green Deal. Anderzijds is de CSU, het Beierse deel van Merz’ Union, zeer gekant tegen de Grünen.

Het wordt afwachten hoe coalitiepartners zullen reageren als Merz zijn net  gedane uitnodiging voor een bezoek aan Duitsland van de Israëlische premier Netanyahu ten uitvoer brengt. Wie zal het dan opnemen voor de rechtsstaat die Duitsland verplicht Netanyahu uit te leveren aan het Internationaal Strafhof in Den Haag zodra hij voet op Duitse bodem zet?

Zoals de titel van dit stukje aankondigt is er nog één aangename verrassing te melden. Die Linke was, zeker na de afsplitsing van de groep rond Sahra Wagenknecht die het Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) oprichtte, ongeveer opgegeven als partij met parlementaire vertegenwoordiging, omdat ze de kiesdrempel van 5% hoogstwaarschijnlijk niet kon halen.  Concurrent BSW had, volgens de polls althans, de wind in de zeilen. Maar diezelfde polls toonden in de laatste fase van de kiescampagne een opvallende kentering, met stijgende overlevingskansen voor de radikaal-linkse partij en tanende vooruitzichten voor BSW. Vooral toen eind januari drastische antimigrantenmaatregelen van de CDU-CSU in de Bondsdag alleen door de steun van AfD goedgekeurd raakten, reageerden een hoop mensen, waaronder veel jeugdigen, furieus, en er waren duizenden nieuwe aansluitingen bij Die Linke. Een verkiezingsmobilisatie van de laatste kans zal ongetwijfeld ook daartoe bijgedragen hebben. Resultaat: verleden zondag kwam de partij niet alleen voorbij de kiesdrempel, maar met haar 8,8% lijkt een nieuwe adem tot de mogelijkheden te behoren.

In Berlijn (één van de 16 Duitse deelstaten) is het resultaat ronduit spectaculair: Die Linke is er de grootste partij! Dit succes (en de geldelijke middelen die met verkozenen gepaard gaan) geven de partij enig respijt om een werkelijk nieuwe strategie uit te werken gebaseerd op authentieke linkse basisbeginselen.

[1] De CDU is de Duitse christendemocratische partij, die echter in Beieren een aparte structuur heeft, de CSU. De beide samen worden als ‘Union’ aangeduid.