28 januari 2021

De 76e verjaardag van de bevrijding van Auschwitz is voor het Duitse Attac de gelegenheid om een aantal kritische beschouwingen te plaatsen bij actuele ontwikkelingen in  de Europese Unie.  Zeer terecht, denken we, en we vonden het daarom nuttig er hier een Nederlandse vertaling van te brengen. Attac Duitsland stelt zichzelf voor als een “breed maatschappelijk bondgenootschap, ondersteund door een aantal organisaties gaande van vakbonden, milieuorganisaties, Pax Christi tot kapitalismekritische groepen.”

Nee tegen racisme, antisemitisme, de creatie van vijandbeelden en de verdraaiing van de geschiedenis!

Verklaring op de verjaardag van de bevrijding van Auschwitz door Attac-Duitsland

27 januari 2021

Op 27 januari 1945 werd Auschwitz bevrijd door het Rode Leger. Het kamp was onderdeel van het moordsysteem van het Duitse fascisme en staat sindsdien symbool voor de Holocaustmisdaad tegen de menselijkheid, gericht  tegen de Joden. Auschwitz staat ook voor alle andere mensen “die het nationaal-socialisme systematisch heeft vermoord of van plan was uit te roeien,” zoals in de Herdenkingsdagwet van 1996 staat: Sinti, Roma, gehandicapten, Sovjet krijgsgevangenen, talloze burgers uit Oost-Europa, die in de vernietigingskampen tot ‘ondermensen’ werden gedegradeerd, tot slaven gemaakt en vermoord. Dit mogen we nooit vergeten, en het moet een herinnering zijn voor de huidige generaties om waakzaam te zijn tegen alle tendensen die tot Auschwitz hebben geleid, wat bijzonder belangrijk is op dit moment, gezien de ontstellende omvang van onmenselijke ideologieën en rechts terrorisme. Om deze redenen zetten wij ons actief in voor de bestrijding van racisme, antisemitisme, islamofobie, rechts-extremisme, neofascisme en sociale ongelijkheid.

Nooit meer fascisme, nooit meer oorlog!

Wij zijn bezorgd dat de lessen van het verleden steeds meer vervagen of zelfs worden misbruikt voor andere doeleinden. Het nietsontziende misbruik van Auschwitz om de internationale oorlog tegen Joegoslavië te rechtvaardigen in 1999 door de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer was een schokkende relativering van de Holocaust. Dit leidde met de afscheiding van Kosovo tot de eerste grenswijziging via militair geweld in Europa sinds 1945.

Tegelijkertijd vernietigde de oostwaartse uitbreiding van de NAVO de mogelijkheden voor een zone van veiligheid en samenwerking van Lissabon tot Vladivostok. Lang voor de Oekraïne-crisis was Rusland al opnieuw als vijand gestigmatiseerd. Op dit moment zijn we getuige van een soortgelijke stigmatisering van China, en in een adembenemend tempo wordt de weg vrijgemaakt voor een Koude Oorlog 2.0. Tegelijkertijd wordt een vijandbeeld van de Islam opgezet dat uiterst bruikbaar is voor de oorlogen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Wapens, wapenproductie en legers zijn noodzakelijke voorwaarden voor oorlog. Een belangrijke drijfveer van geweld onder kapitalistische verhoudingen is de wereldwijde jacht op grondstoffen en steeds nieuwe bronnen van winst. Oorlog is dan de voortzetting van winstmaximalisatie met militaire middelen. Echter, de bereidheid van een bevolking om de confrontatie aan te gaan en oorlog te voeren hangt ook af van het vijandbeeld.

Vijandbeelden – ideologische basis voor confrontatie en bereidheid tot agressie

Vijandbeelden worden gekenmerkt door een eenvoudig, binair wereldbeeld. De vijand wordt afgeschilderd als volledig slecht terwijl ‘wij’ de goeien zijn. De hedendaagse berichtgeving in de media over Rusland en, meer recent over China, verloopt essentieel volgens dit patroon. De nuances tussen absoluut kwaad en goed worden vervaagd. Op de duur ontstaat een ingebakken vijandbeeld.

We zien hiervan een typisch resultaat in de krant Die Welt, in verband met het Russische coronavaccin: “Ook al kan een Russisch product zich in de internationale concurrentie staande houden, het stempel Russisch te zijn is en blijft een stigma.” (Die Welt, 4 november 2020). Men kan de implicaties van een dergelijke uitspraak best inzien door zich voor te stellen dat niet het woord ‘Russisch’, maar ‘Amerikaans’, of zelfs ‘Israëlisch’ zou worden gebruikt.

De meeste grote media nemen deel aan deze dynamiek. Wanneer het over ‘externe vijanden’ gaat, ondersteunt hun berichtgeving vaak de standpunten van de eigen staat, en ze stellen zelden of nooit kritische vragen. Onverifieerbare verklaringen van geheime diensten worden plotseling bronnen van onbetwiste waarheid. De meest recente voorbeelden zijn de groteske orkestraties -van de zaken Skripal en Navalny.

Een vijandbeeld gaat samen met een geïdealiseerd zelfbeeld

 Het beeld van de vijand gaat altijd gepaard met een geïdealiseerd zelfbeeld. Wij zijn de goeden, de slechteriken zijn de anderen. De formule wordt dan vaak emotioneel onderbouwd met patriottisme. Maar omdat patriottisme terecht in diskrediet is gebracht hier in Duitsland, zijn er meer en meer pogingen om de zaak als Europees patriottisme te verpakken.

Degenen die liever niet over patriottisme spreken, hebben het eerder over ‘Europese’ waarden. Maar ook dit komt neer op Eurocentrisch superioriteitsdenken. Natuurlijk hebben waarden als democratie en mensenrechten – ook die van tweede generatie mensenrechten zoals economische, sociale en culturele rechten – universele geldigheid als normatieve leidende beginselen. Maar het is juist deze universele geldigheid die wordt ondermijnd wanneer zij selectief wordt toegepast in internationale betrekkingen en wordt uitgespeeld voor geopolitieke belangen.

Vergeleken met Saoedi-Arabië bevindt Rusland zich in een heel andere positie als het gaat om democratie en mensenrechten. Niettemin worden nauwe economische, politieke en militaire betrekkingen onderhouden met Riyad, terwijl tegen Moskou een Koude Oorlog wordt gevoerd.

Vervalsing van de geschiedenis

Het creëren van een vijandbeeld en een geïdealiseerd zelfbeeld is altijd een aspect geweest van het politiek gebruik van de geschiedenis, met andere woorden de manipulatie van de historische waarheid. Wij zijn geschokt als we zien dat de EU ook de geschiedenis vervalst van de Tweede Wereldoorlog met zijn meer dan 70 miljoen doden, waaronder 27 miljoen Sovjetburgers. Bijvoorbeeld, in de verklaring Belang van Europees gedenken voor de toekomst van Europa  van het Europees Parlement van 19 september 2019, waarin de Tweede Wereldoorlog een gezamenlijke onderneming werd van zowel Hitler als Stalin. Dit is een schandalige relativering van de Duitse verantwoordelijkheid voor de oorlog. Soortgelijke falsificaties zijn ook te vinden in documenten van de Commissie en de Raad.

De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog is grondig onderzocht en gedocumenteerd. Er is overweldigende evidentie dat Hitler van meetaf aan uit was op oorlog, om de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog ongedaan te maken en Oost-Europa te onderwerpen aan het Herrenvolk, het volk met nood aan meer Lebensraum. Het begint al met Hitler’s Mein Kampf  en de waan van de Joods-bolsjewistische samenzwering, en dan hebben we de massale herbewapening na 1933, de interventie van het ‘Condor Legioen’ aan de zijde van de troepen van de fascistische generaal Franco tegen de gekozen regering in Spanje in 1936-1939, de annexatie van Oostenrijk in maart 1938, de bezetting van het Sudetenland in oktober 1938, waarmee Frankrijk en Engeland akkoord waren gegaan in het Verdrag van München, de vernietiging van Tsjecho-Slowakije tot en met het besluit om Polen binnen te vallen Polen in mei 1939. Duitsland als de enige schuldige werd ook duidelijk bewezen tijdens de processen van Nürenberg.

Men moet geen historicus zijn om te beseffen dat de bewering in de resolutie van het Europees Parlement dat Hitler en Stalin de koers van de Tweede Wereldoorlog hadden uitgezet, een absurde vertekening is van de voorgeschiedenis van de oorlog.

Vredespolitiek in plaats van Koude Oorlog

Tegen de achtergrond van de dramatische omwentelingen in het internationale systeem, de hernieuwde toename van het risico op een atoomoorlog als gevolg van de beëindiging van wapenbeheersingsovereenkomsten en nieuwe technologieën (met als sleutelwoorden: digitalisering, hypersonische wapens, drones… – alsmede de mondiale uitdagingen ten gevolge van pandemieën, toenemende armoede, de klimaatcrisis en het verlies aan biodiversiteit, is een nieuwe Koude Oorlog pure waanzin. Vreedzame coëxistentie, vertrouwenwekkende maatregelen, internationaal recht en mensenrechten, internationale internationale samenwerking en ontwapeningsmaatregelen zijn noodzakelijke voorwaarden om de mondiale problemen het hoofd te bieden. Vereist zijn brede, op solidariteit gebaseerde, antiracistische en antifascistische allianties in de strijd tegen ongelijkheid, privatisering, militarisering en bewaking, en voor een versterking van de grondrechten en resolute milieu- en klimaatrechtvaardigheid.