door Herman Michiel
9 juni 2018

Kan een ongelikte beer als Trump een geraffineerde tactiek toepassen? Blijkbaar wel, en het is zeer terecht dat de altijd alerte Duitse journalist Norbert Häring hiervoor op zijn blog waarschuwt. Tolheffingen, brutaal afstand nemen van aangegane verbintenissen, provocaties op het internationale toneel, Trump lijkt  een dolleman die ook voor de rechtse elites in Washington steeds hinderlijker wordt. Maar zijn optreden heeft wel twee functies ¹, zegt Häring.

Ten eerste krijgen in Europa de voorstanders van meer militaire uitgaven een handig argument aangereikt: “We kunnen ons niet langer op de Amerikaanse partner verlaten, we moeten eindelijk voor onze eigen belangen gaan instaan.” En als men dan dieper ingaat op de intenties van de bewapeningsvoorstanders, blijkt landsverdediging eerder een dekmantel te zijn voor de verdediging van economische belangen of het afsluiten van Fort Europa voor ongewenste migranten. Häring herinnert in dit verband aan gewezen bondspresident (en ex-IMF directeur) Horst Köhler, die in 2010 vlakaf zei ² dat inzet van het leger wel eens nodig zou kunnen zijn om de Duitse handelsbelangen te verdedigen…

De tweede functie van Trumps optreden is dat er een beloningssysteem ontstaat dat de Amerikanen niets kost en waarmee ze ‘voorbeeldige’ bewapeningsinitiatieven in Europa gratis kunnen ondersteunen. De EU (of individuele lidstaten?)  zouden  bijvoorbeeld kunnen vrijgesteld worden van bepaalde invoerheffingen, of met iets meer égards behandeld worden, mits men maar diep genoeg in de buidel tast om (liefst Amerikaans) wapentuig aan te schaffen.  Het geraffineerde zit er onder andere in dat Europese leiders kunnen doen alsof Europa de les geleerd heeft en steeds meer haar eigen boontjes zal doppen, terwijl net gedaan wordt wat Washington wil.

Maar een echt nieuwe houding vanwege Washington is dit niet, zegt Häring, die de provocerende koers van de regering Trump bestempelt als de intensivering van een strategie die minstens al in 2013 begon.  Vanaf dan kan men bij een aantal Atlantische think tanks (onder andere de German Marshall Fund of the United States) al duidelijk het pleidooi onderkennen gericht aan de Duitse politieke leidingen om op het gebied van ‘defensie’ hun ‘verantwoordelijkheid’ te nemen. Duitsland is natuurlijk de kernmogendheid in Europa, maar we moeten er niet aan twijfelen dat ook de andere hoofdsteden in de EU op die wijze bewerkt worden; het succes daarvan leest men trouwens af in de media, die vlot de argumentatie over de eigen verantwoordelijkheid overnemen.  Zonder dat het nog echt verbaast beloven ook de Europese sociaaldemocraten trouw aan het nieuwe militaire denken van de EU ³.

Cartoon: Annika Laas (@ Creative Commons)

1. Het woord functie hoeft niet noodzakelijk naar een weloverdacht strategisch plan te verwijzen. In de sociologie gebruikt men de term functie meer in de betekenis van het effect van een bepaald sociaal fenomeen of van een bepaald handelen.
2. Zie bijvoorbeeld Zeit online.  
3. Zie bijvoorbeeld punt 5 van de resolutie van de Partij van Europese Socialisten en Democraten  (PES) van 1 december 2017.