door Frank Slegers
1 november 2018

De Duitse partij Die Linke is een discussie begonnen over een voorstel van wet om concreet vorm te geven aan haar migratiebeleid. Het basisprogramma van Die Linke spreekt zich uit voor ‘open grenzen’: elke mens waar ook ter wereld heeft het recht zich te vestigen waar hij of zij dat wil. Wanneer iemand kiest zich te vestigen in Duitsland kan die persoon dan aanspraak maken op dezelfde rechten als de andere inwoners.

Dat betekent, volgens het voorstel dat ter discussie ligt, niet dat de grenzen worden afgeschaft. Op termijn is het wel de bedoeling dat, naargelang de bestaansvoorwaarden in de wereld naar elkaar toegroeien, de bestaande grenzen aan betekenis verliezen. Dat is echter niet van vandaag op morgen, in één klap, te verwezenlijken. Maar het is wel de bedoeling daar naar toe te groeien. Het wetsvoorstel wil een stap in die richting zijn.

Een belangrijk deel van het wetsvoorstel gaat over asielrecht, voor vluchtelingen. Daar gaan we hier niet verder op in. Voor de meeste linkse partijen in Europa spreekt dat vanzelf, zeker voor Die Linke. Het is wel belangrijk op te merken dat het Vluchtelingenverdrag niet alleen over politieke vluchtelingen gaat, maar een veel breder begrip van mensen op de vlucht hanteert. Die Linke wil het Duitse asielrecht uitbreiden tot alle mensen die gedwongen worden te vluchten, om welke reden dan ook. Bovendien is Die Linke geen voorstander van een harde scheiding tussen de procedures voor vluchtelingen en die voor andere immigranten: vluchtelingen die niet als zodanig erkend worden kunnen nog opgevangen worden via het statuut van immigrant (zie verder), terwijl mensen die een verzoek indienen tot immigratie bij nader toezien vluchtelingen kunnen blijken te zijn. Het is de taak van de overheid mensen te begeleiden in deze keuze.

Interessant is vooral de benadering van andere kandidaat-immigranten die naar Duitsland willen komen. Die Linke is voor een positieve benadering: in principe is iedereen welkom, niet welkom zijn is de uitzondering. Daarmee wordt de heersende logica op zijn kop gezet: overheidsinstellingen benaderen immigranten niet vijandig en met wantrouwen, maar doen alles om hun immigratie en later hun inworteling in Duitsland te laten lukken.

Cruciaal is het criterium ‘maatschappelijk aanknopingspunt’: potentiële immigranten moeten een maatschappelijk aanknopingspunt hebben in Duitsland. Dan krijgen zij een visum. Om het visum te weigeren moet de ambassade aantonen dat er geen aanknopingspunt is. Dat aanknopingspunt wordt breed geformuleerd, met als uitdrukkelijke bedoeling dit niet te beperken tot ‘werk’. Het is niet de bedoeling de immigratie te reguleren in functie van de behoeften van de Duitse arbeidsmarkt, zoals neoliberale voorvechters van open grenzen dat zien. De Duitse sociaal-democraten van de SPD hebben een puntensysteem voorgesteld, in functie van de noden op de arbeidsmarkt, en met een jaarlijks vast te leggen maximum aan immigranten. Die Linke stelt dat iedereen welkom is die een ‘maatschappelijk aanknopingspunt’ heeft in Duitsland. Dat kan familie zijn, of een baan, of een studie, of vrijwilligerswerk in een caritatieve organisatie of bijvoorbeeld bij de brandweer, of nog iets anders. Na drie jaar wordt nogmaals gekeken of de persoon in kwestie een ‘maatschappelijk aanknopingspunt’ heeft: dat wat aangehaald werd bij de immigratie-aanvraag of een ander. Daarna heeft de persoon een definitief verblijfsrecht verworven, met alle sociale en politieke rechten ermee verbonden.

Het wetsvoorstel en de begeleidende teksten zijn natuurlijk een stuk rijker dan deze samenvatting. Wie het Duits machtig is kan het hier nalezen. Let wel: dit is een voorstel dat in Die Linke nog ter discussie ligt, maar de discussie wordt wel gedragen door de leiding van Die Linke.