door Frank Slegers
8 juli 2018

Het is opvallend hoe Die Linke in Duitsland en de SP in Nederland een verschillende aanpak hebben van migratie en vluchtelingen. Daar gaan we in dit artikel op in.

De SP is onder voorwaarden niet principieel gekant tegen de opvang van vluchtelingen in Noord-Afrika of elders “in de regio”.

Jasper van Dijk, de woordvoerder ter zake van de SP, zei daarover, in de Tweede Kamer tijdens de recente debatten rond de Europese toppen, het volgende:

Het idee van aanmeldcentra in de regio kán een oplossing zijn. Je bepaalt dan in de regio wie in aanmerking komt voor asiel in Europa. Dat heeft een aantal voordelen. Mensen hoeven niet langer in gammele bootjes te stappen. De meest kwetsbare vluchtelingen krijgen dan een eerlijke kans, in plaats van de mensen die het geld hebben voor de oversteek. Je voorkomt ook dat kansloze migranten de oversteek maken. Die centra moeten wel aan voorwaarden voldoen. Ze moeten voldoen aan internationale standaarden en verdragen. Er mogen geen mensenrechten geschonden worden. Ze moeten op een veilige plek staan. Er zijn grote zorgen over die voorwaarden. Zie bijvoorbeeld de brandbrief van 21 organisaties, waaronder Amnesty en VluchtelingenWerk. Er is een verschil tussen opvangen in de regio en opsluiten in de regio. Terecht vragen de organisaties om garanties voor adequate opvang en het respecteren van mensenrechten.(…) Naast alle plannen voor aanmeldcentra moeten we ons werkelijk inzetten voor de aanpak van de grondoorzaken en de verbetering van de opvang in de regio. Op dit moment voldoen we beslist niet aan die eis. Neem de cijfers van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR: er zijn miljarden extra nodig voor opvang in de regio. Ook Nederland zou zijn bijdrage niet moeten verlagen.

Op een ander moment voegde van Dijk er aan toe dat Nederland, indien die aanmeldcentra er komen, uiteraard ook bereid moet zijn vervolgens erkende vluchtelingen op te nemen. Wie A zegt moet ook B zeggen.

Netjes toch?

Nu is het wel zo dat van Dijk ver van de enige is die allerlei voorwaarden koppelt aan het inrichten van “aanmeldcentra” “in de regio”. Sterker nog: het is moeilijk een verklaring te vinden die níet zegt dat de mensenrechten “natuurlijk” moeten worden gerespecteerd… Al die Europese plannenmakers is het maar om één ding te doen: drenkelingen vermijden. Toch?

Schijnheiligheid troef! Dat weet van Dijk ook wel. Dus hij koppelt aan zijn kritische steun voor “aanmeldcentra in de regio” een voorwaarde, en behaalde hiervoor een meerderheid in de Tweede Kamer: elk akkoord over dergelijke aanmeldcentra moet eerst getoetst worden in de Tweede Kamer. Geen kat in een zak!

Luchtfietserij

Toch kan je je afvragen of de SP hier niet mee doet aan de luchtfietserij die op de Europese toppen over migratie schering en inslag is. Daar worden allerlei plannen gemaakt waarvan geen mens kan zeggen wat nu precies beslist is, laat staan hoe die plannen gerealiseerd zullen worden. Zoals de voorzitter van de liberale groep in het Europees Parlement, Guy Verhofstadt (ja, die!), terecht opmerkte gaat het op die toppen eigenlijk al lang niet meer over vluchtelingen of migranten, maar om politieke spelletjes en machtsverhoudingen in de schoot van de EU.

Ondertussen gaat het reële Europees ‘vluchtelingenbeleid’ gewoon door: de Europese grenzen worden dichtgetimmerd, helpende ngo’s en individuen worden gecriminaliseerd, met verwerpelijke regimes “in de regio” worden achter de schermen allerlei afspraken gemaakt, en mensen op de vlucht creperen op zee, in de woestijn of in kampen. Want die kampen “in de regio” bestaan al, en de enige echte vraag is of er nog bijkomen, en wie het op zich gaat nemen de vluchtelingen daar samen te drijven.

Links moet zich dus niet bezig houden met een discussie over de kwaliteit van virtuele kampen “in de regio” of terugkeerdeals. Daarmee legitimeert links het dichttimmeren van de Europese grenzen, en de dood op zee, in de woestijn of de kampen van duizenden vluchtelingen. Links doet immers of het de EU waarlijk te doen is om het vinden van een humane oplossing, en gaat de confrontatie met het werkelijke Europese vluchtelingenbeleid uit de weg.

De verdenking dat het de SP eigenlijk zelf ook te doen is om de vluchtelingen buiten de grenzen te houden wordt sterker als je weet dat Europarlementslid Dennis de Jong al lang pleit voor “opvang in de regio”, en voor regionale conferenties waarin de plaatselijke regimes eerst en vooral maar eens hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

Is een andere aanpak voor links mogelijk? Ja zeker, en die is vrij eenvoudig: eisen dat hier en nu stappen gezet worden om een einde te maken aan de vreselijke ellende: veilige vluchtwegen zodat mensen in Europa asiel kunnen aanvragen, een menselijk en veilig onthaal in Europa voor mensen op de vlucht voor vervolging, oorlog en honger. Zoals vluchtelingenorganisatie en anderen tot in den treure herhalen: de kampen “in de regio” bestaan al, wanneer gaat Europa een fair deel van die vluchtelingen in Europa opvangen, in plaats van de facto het asielrecht in Europa af te schaffen?

Die Linke

Die Linke heeft een aanpak die bestaat uit drie luiken, waarvan er twee ook terug te vinden zijn bij de SP: de grondoorzaken die mensen op de vlucht drijven aanpakken, en een sociaal beleid dat zorgt dat sociaal zwakkere mensen niet met elkaar moeten concurreren voor schaarse woningen, zorg of culturele goederen. Maar Die Linke zegt dus niet: laten we eerst die twee luiken aanpakken, en daarmee lost het probleem zichzelf op. Integendeel, links heeft vandaag niet de macht om de eerste twee luiken af te dwingen: integendeel, militaire avonturen, neoliberale globalisering, het gaat gewoon door.

De vluchtelingen mogen daar niet het slachtoffer van worden. Daarom eist Die Linke in het derde luik hier en nu veilige vluchtwegen, geen uitzettingen, recht op familiehereniging, open grenzen. Daarmee gaat het politiek de confrontatie aan met het verhaal van rechts.

Die Linke begrijpt dat het niet enkel een kwestie is van morele rechtlijnigheid.

De zogenaamde vluchtelingencrisis is een moeras waarin links dreigt ten onder te gaan. Het is een vicieuze cirkel: hoe meer rechts zijn zin krijgt, hoe meer migranten en vluchtelingen in de illegaliteit en de miserie worden gedrongen, hoe meer de bevolking er bang van wordt, hoe sterker rechts wordt, enzovoort… Dat proces is nu al enkele jaren bezig. De verrottingsstrategie van rechts schept de voedingsbodem waarop het zelf welig tiert. Het laatste wat links moet doen is in het rechtse verhaal mee gaan.

Links verliest zo ook het gevecht om het leiderschap in de samenleving. Het heeft dan geen antwoord op de rechtse strategie, die geen achterlijke terugplooi is, maar een verhaal aangepast aan de hedendaagse wereld: racisme en vreemdelingenhaat zijn maar een middel om de natie, het oude Europa of het Westen één te maken, met het oog op de genadeloze oorlog die zich ontwikkelt in een geglobaliseerde instabiele wereld. De mensen met een migratieachtergrond hier of in die landen aan de andere kant van het water: één pot nat, niet te vertrouwen, gevaarlijk. Om het initiatief terug te winnen moet het globale rechtse verhaal een globaal links antwoord krijgen: het anti-racisme bij ons ingebed in een daadwerkelijk internationalistische visie van wereldwijde solidariteit en samenwerking.

Het is niet allemaal lente en zonneschijn bij Die Linke, maar ze proberen tenminste, en verdienen binnen Europees Links hiervoor meer steun.