6 mei 2015 – Herinnert u zich het dispuut in het Europees Parlement over de oprichting van een onderzoekscommissie over tax rulings, de onderhandse regelingen tussen belastingsadministraties en grote bedrijven of kapitaalkrachtige individuen ? Aanleiding waren de onthullingen in november 2014, bekend als Luxleaks, over de miljarden euros die richting Luxemburg verdwijnen, daar slechts een peulschil moeten betalen en zo aan de nationale fiscus ontsnappen.
Vervelend voor het EU-establishment was dat deze regelingen uitgewerkt werden onder het Luxemburgs premierschap van Jean-Claude Juncker, die ondertussen voorzitter van de Europese Commissie was geworden. En Juncker is niet zomaar commissievoorzitter, hij is de sluitsteen van een moeizaam uitgewerkte evenwichtsoefening tussen de twee grootste fracties in het Europees Parlement, de christendemocratische EVP (Europese Volkspartij) en de sociaaldemocratische S&D (Socialisten en Democraten). EVP en S&D hebben samen 412 van de 751 zetels in het Europees Parlement, en verdelen de belangrijkste posten onder elkaar (voorzitterschap van parlementaire commissies, quaestuur, bureau …). De twee families gooiden het ook op een akkoordje over het voorzitterschap van het Europees Parlement: Martin Schulz (SPD) zal na een halve termijn zijn plaats afstaan aan een EVP-er.
Er dreigde dus enig gevaar voor het bicefale machtsblok wanneer Groenen en radikaal-links (GUE) in het Europees Parlement een onderzoekscommissie wilden om met een zekere autoriteit af te dalen in de fiscale onderbuik van Europa. Maar dit was zonder de loyauteit van Martin Schulz gerekend ! Niet de loyauteit voor de sociaaldemocratische kiezers in Europa, maar die voor de christendemocratische partner in de EU-cenakels. Een klein staatsmantrucje volstond: Schulz won advies in bij de juridische dienst van het Parlement, die de vraag naar een onderzoekscommissie onvoldoende geargumenteerd vond. Alhoewel niet bindend, was dit advies voor Schulz voldoende om een kruis te maken over de vraag van groen en links. In de plaats kwam een “speciale commissie”. Die kan beleefd informatie vragen aan overheden, en iemand vriendelijk verzoeken wat uitleg te geven, maar een verplichting hierop in te gaan is er niet. Het zal niemand verbazen dat ook bij de andere rechtse fracties in het Parlement geen opstand uitbrak tegen Schulz’ optreden; liberaal leider Verhofstadt zei zelfs dat een speciale commissie meer mogelijkheden heeft dan een onderzoekscommissie…
Ook Kathleen Van Brempt, Europarlementariër voor de sp.a en ondervoorzitter van S&D, tilde niet zwaar aan de kwestie. “Over de gebruikte technieken bij de tax rulings zijn we voldoende op de hoogte“, zei ze in een interview, “het komt er niet op aan schuldigen te kunnen aanwijzen, naming and shaming, iets wat de pers erg op prijs stelt. Wat wel belangrijk is, is dat er op het eind van de legislatuur een goede wetgeving uit de bus is gekomen.”
Nochtans klaagde Eurocommissaris Margrethe Vestager gisteren (5 mei) voor deze speciale commissie haar nood over het gebrek aan medewerking van de lidstaten en vertragingen bij het opvragen van gegevens over fiscale regelingen. “It has become clear that obtaining information is both challenging and time consuming. We do not necessarily get information that we ask for the first time and not necessarily the second time either,”, aldus de Deense liberale commissaris. Hallo, Guy Verhofstadt ? Hallo, Kathleen Van Brempt ? De Commissie [1] had zichzelf een einddatum van 30 juni gesteld om het onderzoek naar de belastingsovereenkomsten van Apple, Starbucks, Fiat en Amazon af te ronden (waar niet alleen Luxemburg, maar ook Nederland en Ierland in betrokken zijn), maar Vestager zei dat die datum niet zal gehaald worden, en dat ze zich niet wil vastleggen op een nieuwe. Is het verschil tussen een onderzoekscommissie en een speciale commissie misschien toch niet zo onbelangrijk?
Wie het wel belangrijk vond om een schuldige aan te wijzen in de Luxleaks-affaire, is … Luxemburg. Het Groothertogdom beschuldigt Antoine Deltour, die Luxleaks uitbracht, van diefstal van gegevens; hij riskeert een gevangenisstraf van 5 jaar en een boete van 1,25 miljoen €. Er is een website om klokkenluider Deltour te steunen.
(H. Michiel)
Toegevoegd op 12 mei 2015: Ook een van de europarlementsleden die actief zijn in de speciale commissie, de Duitse liberaal Michael Theurer, deed gisteren zijn beklag over het totaal gebrek aan medewerking van de lidstaten, van de Raad en de Commissie, aldus een bericht van EUobserver. Ministers van financiën weigeren te verschijnen voor de parlementaire commissie; met de Belgische minister Van Overtveldt blijkt het zeer moeilijk om een afspraak te regelen (maar deze moet zich inderdaad verplaatsen van Brussel naar … Brussel), de Raad reageert niet. Op deze manier zal tegen de ontbinding van de speciale commissie (augustus 2015) weinig opgehelderd zijn, en dat was ook de bedoeling van al degenen die de oprichting van een onderzoekscommissie hebben geboycot: christendemocraten, sociaaldemocraten, liberalen …
[1] Vestager is commissaris voor mededinging (concurrentiebeleid). Het kan verbazen dat zij optreedt in een parlementaire commissie over belastingaangelegenheden. Maar voor de Europese Commissie zijn de tax rulings alleen laakbaar voor zover ze een “illegale staatssteun” zouden inhouden. Het gaat er niet over dat de burgers benadeeld worden, maar dat bepaalde bedrijven bevoordeeld worden. Ook dat is één van die Europese karaktertrekken.