1 december 2021 – Wie al eens een theater bezocht langs de ‘verkeerde’ kant, die van de souffleurs, machinisten en artiesten, weet dat er een heel groot verschil is tussen wat je als toeschouwer ziet en wat er achter de gordijnen omgaat. Die indruk krijgt men ook als men – sporadisch – iets opvangt over de gang van zaken achter de coulissen van het Europees theater. Over bijvoorbeeld de Groep gedragscode voor belastingsregeling van ondernemingen (Code of Conduct Group Business Taxation).

De Groep gedragscode werd in 1998 opgericht en bestaat uit vertegenwoordigers op hoog niveau van de lidstaten en de Europese Commissie; hun lovenswaardige opdracht is “om schadelijke belastingconcurrentie tegen te gaan”. Nu is het concurrentiebeleid wel een kernbevoegdheid van de EU, maar dat gaat over de o zo weldoende concurrentie tussen bedrijven. Belastingconcurrentie tussen lidstaten is geen materie waar de Europese verdragen zich over ontfermd hebben. Dat belet natuurlijk niet dat lidstaten kunnen afspraken maken “om schadelijke belastingconcurrentie tegen te gaan”, en dat is dan ook de opdracht van genoemde Groep gedragscode. De Groep wordt voorgezeten door Lyudmila Petkova, directeur bij het Bulgaars Ministerie van Financiën. Dat land is naar mijn weten niet bekend voor zijn buitengewoon correct financieel en fiscaal beleid, maar ik kan me vergissen.

Maar wat lezen we over de Groep:

“De diplomatieke Gedragscodegroep is in Brussel berucht om haar gebrek aan openheid en transparantie. Het markeren van vergaderstukken als ’top secret’ en het verwijderen van belangrijke e-mails zijn slechts een paar trucs die de EU toepast om de Groep in het duister te laten opereren. Dit is problematisch omdat hierdoor het gebrek aan effectiviteit van de Groep wordt gemaskeerd, evenals het actieve dwarsliggen van zowel grote als kleine lidstaten bij het vinden van effectieve maatregelen tegen internationale belastingontwijking.”

En dat komt niet van een of andere drukkingsgroep of links gezelschap, maar staat op de site van de oudste universiteit van Nederland, Leiden. Daar is Martijn Nouwen docent belastingrecht en coördinator van het onderzoeksproject Fiscale Transparantie. Hij doet onderzoek naar het internationale en Europese belastingrecht, met bijzondere aandacht voor de problematiek op het gebied van schadelijke belastingconcurrentie tussen landen, “hetgeen een belangrijke oorzaak is van oneerlijke belastingheffing van multinationale ondernemingen.” Nouwen publiceerde er onlangs een boek over, de neerslag van zijn doctoraal proefschrift.

Een van de problemen die hij bij zijn onderzoek ondervond was de onwil van Europese instellingen om hem de nodige informatie te laten geworden, informatie waarop burgers nochtans recht hebben; de openbaarheid van bestuur, je weet wel. Het weinige dat hij uiteindelijk vastkreeg heeft Nouwen gedeeld met onderzoeksjournalisten van EIC, die er zich verder over buigen in #TheCode-project.

Maar doctoraal onderzoeker Nouwen stelde nog iets anders vast: de Europese Commissie (EC) vernietigt op grote schaal documenten en berichten. Volgens Der Spiegel moeten EC-beambten alleen berichten die ze belangrijk achten op een server bewaren, de rest verdwijnt. Zo moet waarschijnlijk commissievoorzitster Ursula von der Leyen geoordeeld hebben dat haar drukke communicatie met de CEO van Pfizer voor de miljarden Covid-order onbelangrijk was, want als een journalist ernaar vroeg (geïnformeerd door een bericht in de New York Times) beschikte de Commissie over geen enkel restant daarvan…

De Europese Commissie lanceerde onlangs de website EUvsDisinfo die ons moet waarschuwen over desinformatie (uit Moskou en Peking en zo). Wanneer eentje over non-informatie? (hm)