door Gerrit Zeilemaker
25 maart 2020

Nederland en Groot-Brittannië behoorden tot de zeldzame landen die ter bestrijding van de gevolgen van het  coronavirus kozen voor de aanpak van de ‘groepsimmuniteit’ of  ‘herd immunity’. Nu wordt steeds duidelijker dat dit een verkeerd en vertragend beleid was. Veel over het coronavirus, COVID-19, is nog onbekend; of je ook echt immuun bent na genezing is zelfs niet zeker. Het is daarom naar mijn mening dan beter om van het voorzorgsprincipe uit te gaan en het zekere voor het onzekere te nemen. Het gaat tenslotte om levens. En niet alleen de levens van de patiënten die daadwerkelijk met het coronavirus besmet zijn, maar ook om niet-coronapatiënten die dringende hulp dreigen te mislopen door de overbelasting van het gezondheidszorgsysteem. De crisis binnen dit systeem is algemeen en zal overal toeslaan waar te lang wordt getreuzeld..

‘Groepsimmuniteit’ is de aanpak die de economie het minst belemmert

Voor zover mij bekend gebruikt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de term ‘groepsimmuniteit’ slechts in verband met vaccinatieprogramma’s met een werkend vaccin. Groepsimmuniteit kweken zonder werkend medicijn en immuniteit opbouwen bij een groot deel van de bevolking door blootstelling aan corona en daarmee antistoffen te laten opbouwen zonder beschikbaar medicijn, wordt niet door de WHO geadviseerd ¹. Het is anders in het geval van een voldoende uitgebreide vaccinatiecampagne; dat onderstelt natuurlijk het bestaan van een vaccin. Dan  zijn ook de niet-gevaccineerden voldoende beschermd door groepsimmuniteit. Maar in het geval van COVID-19 spreken de WHO-richtlijnen niet over het inzetten van ‘groepsimmuniteit’, aangezien we nog op de ontwikkeling van een vaccin moeten wachten. Wat we wel weten is dat ‘groepsimmuniteit’ de aanpak is die de economie het minst belemmert. Daarom sprak ik eerder over een ‘marktconforme epidemiebestrijding’. Het lijkt erop dat de Nederlandse en Britse regering in de eerste plaats erop uit waren om de economie te beschermen. Nu spreekt de regering Rutte over een communicatiefout, de term groepsimmuniteit wordt zoveel mogelijk vermeden en in de feiten neemt het beleid er steeds meer afstand van.  Dat is ook het geval in Groot-Brittannië. Het is dus een verkeerd beleid geweest dat geleid heeft tot nodeloze slachtoffers.

Ook Zweden koos voor groepsimmuniteit

Maar Nederland en Groot-Brittannië waren niet de enigen, ook Zweden ging  uit van ‘groepsimmuniteit’. Terwijl de rest van Scandinavië zich afsluit, kan men Zweden binnenkomen en de maatregelen zijn tamelijk mild. De ‘staatsepidemioloog’, Anders Tegnell, vond zelfs het sluiten van de grenzen door Denemarken een ‘volledig zinloze maatregel’. Het sluiten van scholen vond hij niet nodig, want kinderen worden slechts mild ziek en zullen het ook niet in die mate verspreiden als bij de griep. De ouders zullen anders niet naar hun werk kunnen, wat de economie schaadt. Een zelfde mening verkondigde de Duitse viroloog Broste, die echter zijn mening bijgesteld heeft op grond van een nieuwe studie. In de Zweedse skigebieden wordt nog vrolijk geskied en mensen die naar skigebieden in de Alpen zijn geweest gaan direct weer aan het werk. Volgens de Zweedse statistische dienst is daar ook 52% besmet geraakt. Critici van het beleid roepen ‘te weinig en te laat’, een kritiek die ook tegen het beleid van Rutte en Boris Johnson geuit wordt.

De directe buren, Noorwegen en Finland, hebben wel hun grenzen gesloten en zetten iedere terugkerende reiziger twee weken in quarantaine, waar deze ook vandaan komt. Finland kent tot nu toe één dode, Noorwegen elf, Zweden drieëndertig (24 maart). Toch heeft Noorwegen meer besmettingen en lijkt het aantal besmettingen sneller toe te nemen dan in Zweden.

Bescherm de werkers

De Noorse regering, die uit drie rechtse partijen bestond, werd onlangs een minderheidsregering nadat één der partijen de regering verliet. Ze stelde maatregelen voor om vooral ondernemers voor de coronacrisis schadeloos te stellen. De beperking van de loondoorbetaling na ontslag, van vijftien dagen  naar twee dagen, werd gezien als een cadeau aan de rijken. Het veroorzaakte een golf van verontwaardiging, en werd door vakbonden en linkse partijen verijdeld. Na discussies tussen de negen partijen in het parlement en druk uit de achterban van de vakbond kwamen andere maatregelen. De loondoorbetalingsperiode is nu twintig dagen, op twee dagen na voor rekening van de overheid. Ook werden verbeteringen voor de periode erna afgesproken.

Ook Denemarken heeft strenge maatregelen afgekondigd, maar de Deense regering heeft een historische deal met vakbonden en werkgeversverenigingen gesloten om massale ontslagen tijdens de quarantaine te voorkomen. De komende drie maanden dekt de staat 75 procent van het loon van werknemers die door baanverlies worden bedreigd, tot $ 3.300. Bedrijven dekken de resterende 25 procent, terwijl werknemers vijf dagen betaalde vakantie afstaan. Kleine zelfstandigen en flexwerkers vallen echter niet onder deze afspraak.

[Zie ook het artikel “Kudde-immuniteit” is epidemiologisch neoliberalisme… op Globalinfo]

1. Mijn bevinding na een scan in documenten en verklaringen op basis van de zoekterm ‘herd immunity’