26 september 2019 –  Het European Social Policy Network (ESPN) bracht een studie ¹ uit over dakloosheid in Europa. ESPN werd in 2014  opgericht door de Europese Commissie om haar “kwalitatieve,  tijdige en onafhankelijke informatie, adviezen, analyses en expertise te verschaffen over sociaal beleid in de EU en de omliggende landen”. ESPN is dus geen club van linkse tafelspringers, en er is weinig reden om aan te nemen dat ze overdreven pessimistisch zullen zijn in hun bevindingen.

Het is des te verontrustender als men in dit rapport leest dat  de dakloosheid de voorbije tien jaar toenam in 24 van de 28 lidstaten van de EU. Alleen in Finland was er een merkbare verbetering. De onderzoekers kunnen niet zeggen hoeveel daklozen er bij benadering zijn, want  statistieken daarover zijn niet de eerste bekommernis van de autoriteiten. Er is ook geen eensluidende definitie van wat onder dakloosheid verstaan wordt. Maar onderstaande grafiek geeft toch een alarmerend beeld van de evolutie:

Een toename van de dakloosheid met 203% in Ierland in de periode 2014-2018, met 104% in het Duitse Noordrijn-Westfalen, 71% in Nederland, 30% in het Brusselse… Dat er een hoop miserie niet in de grafiek zichtbaar is blijkt bijvoorbeeld uit het geval Griekenland. De trend zou er ‘decreasing’ zijn, maar de gehanteerde definitie van dakloosheid sluit ‘illegalen’ uit de telling uit (cfr. pag. 25 van het rapport).

De onzekerheid over deze cijfers zegt op zich al veel over de aard van de Europese Unie. Er zijn betwistingen tussen de Commissie en lidstaten of hun begrotingstekort nu 1,90% dan wel 2,10% is, maar op een paar duizend daklozen komt het niet aan. De ondertitel van het rapport is trouwens ‘A study of  national policies’. De Commissie kan inderdaad haar handen in onschuld wassen, want het sociaal beleid is haast uitsluitend een nationale bevoegdheid. Precies de tweespalt tussen enerzijds de draconische macht die de EU-instituties zich toegeëigend hebben (met instemming van de nationale regeringen) op het gebied van concurrentie, vrijhandel, budgettaire obsessie en vrij-ondernemerschap, en anderzijds het laissez-faire op sociaal gebied,  karakteriseert het EU-regime.

Het zou interessant zijn de bevindingen van het ESPN-rapport te vergelijken met die van een in maart 2019 verschenen studie van FEANTSA (Fédération Européenne d’Associations Nationales Travaillant avec les Sans-Abri) in samenwerking met de Fondation Abbé Pierre ² die aan dezelfde problematiek gewijd is. Er is merkwaardigerwijs geen enkele verwijzing in de ESPN-studie naar dit onderzoek, dat toch een half jaar eerder verscheen. Wie met kennis van zaken hier kan op ingaan bieden we graag plaats binnen onze kolommen. (hm)

1. Fighting homelessness and housing exclusion in Europe, ESPN, september 2019.
2. FEANTSA en Fondation abbé Pierre, Fourth overview of housing exclusion in Europe 2019, maart 2019.