Grote schandalen als LuxLeaks, de Panama Papers of Facebook–Cambridge Analytica kwamen pas aan het licht nadat werknemers van bedrijven of overheidsambtenaren ze naar buiten brachten, de zogenaamde ‘whistleblowers’ of ‘klokkenluiders’. Zo ’n klokkenluider loopt echter wel het risico op represailles vanwege zijn werkgever, of zelfs juridische vervolging wegens het ‘stelen van informatie’, zoals Antoine Deltour  die voor het Luxemburgs gerecht gesleept werd.

In april 2018 nam de Europese Commissie het initiatief voor een wet die klokkenluiders moet beschermen als ze inbreuken op EU-wetgeving aan het licht brengen; dit behelst een breed terrein, gaande van financiële diensten tot dierenwelzijn, privacy of voedselveiligheid. Zoals bekend moeten de meeste wetsvoorstellen van de Commissie door het Europees Parlement (EP) en de Raad van Ministers goedgekeurd worden (‘codecisie’). De juridische commissie van het EP zette onlangs het licht op groen voor goedkeuring in plenaire sessie, en voegde er een aantal versterkende amendementen aan toe. Zoals het de gewoonte is in de Europese ‘democratie’ beginnen er nu geheime onderhandelingen in beperkte kring met vertegenwoordigers van Commissie, Parlement en Raad (een zgn. ’trialoog’) om te zien of er een compromis kan bereikt worden over het geamendeerde commissievoorstel.

Het nieuwskanaal Politico Europe vermoedt echter dat de Raad een manoeuvre aan het voorbereiden is waarbij lekken in verband met belastingsontduiking/ontwijking  niet onder de EU-wet zouden vallen. De juridische dienst van de Raad bracht inderdaad een advies uit om deze gevallen in een aparte wet onder te brengen; die heeft dan zo goed als geen kans om goedgekeurd te worden want het volstaat dat bijvoorbeeld Luxemburg of Ierland zich verzet en er is geen wet. Een ‘elegante’ oplossing, want Europa kan dan bogen op een geavanceerde klokkenluiderswet, maar de klok luiden over verdachte belastingspraktijken zou voor ambtenaren of bankbedienden hachelijk blijven…

Oogverblinding dus, maar daar heeft de EU wel een handje van weg, zoals nog bleek met de Europese ‘zwarte lijst’ van belastingsparadijzen. (hm)