door Herman Michiel
8 oktober 2020

Als je meer wil weten over het gesloten wereldje van de miljardairs – mensen die minstens 1000 miljoen dollar bezitten – kun je het best te rade gaan bij hun vrienden. Die kans biedt zich aan met een nieuw rapport, getiteld Riding the storm – Billionaires insight 2020 opgemaakt door de Zwitserse investeringsbank en vermogensbeheerder UBS, en het accountants- en belastingadviseurbedrijf PricewaterhouseCoopers (PwC). Zoals ze het zelf in het rapport vermelden hebben ze aanzienlijke kennis terzake: “UBS and PwC advise a large number of the world’s wealthy, and have unique insights into their changing fortunes and needs.” Het huidig rapport biedt speciale aandacht aan het effect van de Covid-19 pandemie.

Natuurlijk delen UBS en PwC nogal wat complimentjes uit aan deze superrijke klanten, en is van een kritische doorlichting geen sprake. De miljardairs behoren tot de meest genereuze schenkers in deze coronatijden, ze brachten vernieuwing in de filantropie zodat deze een meer strategische impact kreeg, ook op het gebied van milieu en sociale verantwoordelijkheidszin van de bedrijven. Maar door de lock down vonden ze ook de tijd om na te denken over familieaangelegenheden en de sterfelijkheid van de mens, en dit while reassessing their business and investment strategies !

Maar naast de complimentjes en de zalvende voorstelling van zaken bevat de studie van deze twee vermogensspecialisten ook een aantal interessante gegevens. Niet zozeer over het klassement van de rijksten ter aarde; de namen van je klanten breng je toch niet naar buiten. Daarvoor ga je beter bij Forbes te rade; die telden half maart van dit jaar 2095 dollarmiljardairs met op kop Jeff Bezos van Amazon (113 miljard $), gevolgd door Bill Gates, Bernard Arnault, Warren Buffett, enzovoort. De zowat 2095 miljardairs bezitten volgens Forbes samen zo ‘n 8000 miljard $.

Het aantal van 2095 miljardairs dat Forbes half maart telde komt vrij goed overeen met de 2058 die UBS/PwC telde op 7 april 2020. Maar onze vermogensspecialisten hadden door dat er vanaf het voorjaar iets aan de hand was. Normaal zouden ze tot april 2021 gewacht hebben om een nieuwe studie uit te geven, maar nieuwsgierig naar de corona-effecten maakten ze een nieuwe inventaris op met einddatum 31 juli 2020. En terwijl Forbes moest betreuren dat er 58 miljardairs minder waren dan een jaar voorheen, en dat ze er globaal 700 miljard $ bij ingeschoten hadden, stelde UBS/PwC vast dat er op 31 juli niet 2058, maar 2189 miljardairs waren, en dat ze samen 10.200 miljard bezaten, 1300 miljard méér dan bij het vorige maximum in 2017. Tijdens deze periode stierven op zijn minst 600.000 mensen aan het virus, maar er werden toch 131 nieuwe miljardairs geboren en enorme fortuinen verzameld!

Is het koppelen van deze twee cijfers geen pure demagogie? Toch minder dan men zou denken, zoals uit het UBS/PwC-rapport blijkt. Hierin werd nagegaan in welke sectoren de miljardairs er het meest op vooruitgaan. In de periode van 2018 tot 31 juli 2020 werden miljardairs gemiddeld 19,1% rijker, maar die in de technologiesector 42,5% en die in de gezondheidszorg maar liefst 50,3%. Er zijn ook aparte gegevens voor de periode 7 april-31 juli 2020 (blz 15 van het rapport). De miljardairs in de technologiesector en de gezondheidszorg werden in deze vier maanden elk ongeveer 150 miljard $ dollar rijker, een stijging van rond de 40%. Men zou haast medelijden krijgen met de collega’s-miljardairs in de financiële sector die er maar 12,8% op vooruitgingen! Zij zijn dan ook geen innovators of disruptors [baanbrekers] zoals UBS/PwC  haar meest succesrijke klanten noemt.

Terzijde opgemerkt: ook een ‘bescheiden’ stijging van 12,8% (eveneens het cijfer voor de immobiliënsector) over een periode van slechts vier maanden is natuurlijk véél meer dan het gemiddelde in de sector. Zoals bekend is het steeds de elite die het meest profiteert, maar hier gaat het niet over de rijkste 1%, maar over 0,00003% van de menselijke soort. Deze ‘groeicijfers’ houden ook nauwelijks verband met de uitbreiding van de productie, en zelfs niet met die van de eigenlijke bedrijfswinsten; de rijkdom van miljardairs wordt gemeten op de beurzen.

Onze innoverende baanbrekende multimiljardairs vernieuwen volgens het rapport ook op het gebied van de menslievendheid, de filantropie. De geschonken bedragen maken op zich niet zoveel indruk. In de corona context zouden ze voor 7,2 miljard $ toegezegd hebben, maar daarvan zijn maar 5,5 miljard giften, de meeste uit de Verenigde Staten waar een deep culture of philanthropy bestaat. Maar ook in China zijn er nu miljardairs met een groot hart; ze vormen de tweede grootste schenkers na de Verenigde Staten. De rest van de toezeggingen bestaat uit de goedwillige conversie van de productie (zoals het maken van handgels in plaats van parfums, of medische beademingsapparatuur in plaats van auto’s) of het bouwen van productiefaciliteiten voor vaccins. Vijf en een half miljard giften uit de hand van wie er tienduizendvijfhonderd bezit is niet spectaculair (0.05%), maar volgens UBS/PwC is het “meer dan ooit in de geschiedenis”. Bovendien zijn er misschien wel discrete schenkers waarvan de linkerhand niet weet wat de rechterhand geeft: “While this appears a small number compared with the billionaire class’s total net worth, the public announcements understate the true amount donated, given a tendency toward discretion.”

Volgens UBS/PwC tekent er zich onder de miljardairs-filantropen een kleine leidinggevende kern af die ook hier zorgt voor innovatie. Ze nemen het voortouw in het “zoeken van een evenwicht tussen enerzijds bedrijfs-, milieu-en sociale waarden en anderzijds de winstgevendheid van de bedrijven”. Ze ijveren bijvoorbeeld voor breedbandnetwerken in minder ontwikkelde regio’s, wat in het licht van online onderwijs natuurlijk een grote bijdrage is in de bestrijding van de gevolgen van Covid-19. Zien we hier geen synergieën met onze eigenste Europese Commissie, die ook onze toekomst ziet in 5G-netwerken, digitalisering, artificiële intelligentie en ‘disruptieve technologieën’?

In een slotbeschouwing kijken de miljardair-adviseurs ook naar mogelijke negatieve ontwikkelingen. Naast het truïsme dat er winnaars en verliezers zullen zijn zien ze ook een risico opduiken: meer belastingen. “Zullen regeringen de superrijken belasten om hun budgetten in evenwicht te brengen?”, vragen ze zich af, maar er volgen direct geruststellende woorden: “Rijkentaksen zijn vaak onpopulair bij de kiezers, en brengen niet veel op, dat begrijpen veel politici. Heimelijke belastingen [stealth taxes] zoals interesten op spaartegoeden onder het inflatieniveau lijken efficiënter, want ze herstellen beetje bij beetje de overheidsfinanciën. En het is politiek gunstiger om bestaande belastingen te verhogen, zoals die op de inkomens en de winsten op kapitaal dan nieuwe belastingen te bedenken.”

U bent gewaarschuwd. Miljardairs hebben niet alleen veel meer geld dan de gewone sterveling, maar ook veel meer politieke invloed.