door Gerrit Zeilemaker
12 juli 2019

De vrouw die tot nieuwe voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB) werd benoemd is volgens velen vooral een ster. Ze wordt gezien op een jacht voor de Côte d’Azur, gaat naar Roland Garros en zit vooraan bij de modeshows van Dior. Een vrouw uit het volk zeg maar. De kruiperige ophemeling is ongekend. In de Franse Vanity Fair: ‘Haar elegante voorkomen, haar zelfverzekerde uitstraling is bijna intimiderend.’ Ze heeft een ‘imposante’ lengte, 1,80 meter.

Christine Lagarde is niet geboren in een banlieue, maar in het 9^de arrondisement in Parijs. Ze zat niet in elitaire klasjes en clubjes maar studeerde na het winnen van een beurs aan de Holton-Arms School, een meisjesschool met fameuze alumni als Jacqueline Kennedy. Heel eenvoudig dus. Het motto van de school is Inveniam viam aut faciam – ik zal een weg vinden of er een maken. Een wijsheid waarop je een leven kunt bouwen!

Als tiener deed Lagarde aan synchroonzwemmen en op haar vijftiende won ze brons bij de nationale kampioenschappen. Ze heeft een Spartaanse discipline en staat om zes uur op om drie kwartier te gaan zwemmen. Net als vele miljoenen mensen, maar die gaan naar hun werk. Ze slaapt niet in een hotel zonder zwembad. Haar appartement in Washington vlakbij het Witte Huis is op de bovenste verdieping van een flatgebouw en heeft een zwembad op het dak. Heel gewoontjes dus.

Grande bourgeoise en feministe

Christine Lagarde verkeerde al snel in de hogere kringen. In 1981 begon ze bij het internationaal advocatenkantoor Baker & McKenzie en werkte zich op als voorzitter. In 2005 was ze even commissaris bij de ING om vervolgens in Frankrijk minister van buitenlandse handel en minister van landbouw te worden. In 2007 werd ze de eerste vrouwelijke minister van Financiën in een G8-land. De mensen in Frankrijk noemden haar ‘une grande bourgeoisie’ en vonden het ironisch dat juist zij de portemonnee van anderen moest beheren. Sinds 2011 is ze de eerste vrouw aan het hoofd van het IMF. Natuurlijk is ze feministe en ze spreekt zich uit tegen de masculiene wereld. Als er ‘sisters’ aan het roer van Lehman  Brothers hadden gestaan, dan was de crisis niet uitgebroken of in elk geval niet in dezelfde proporties, placht ze te zeggen. Het ego speelt bij vrouwen minder een rol en ze kunnen beter luisteren, waardoor ze betere beslissingen nemen. Oh ja dat was ik bijna vergeten: ze schenkt zelf haar thee in.

Bij het IMF werd ze al snel met de crisis in het eurogebied geconfronteerd en het dreigend Grieks failliet. Achter gesloten deuren toonde Lagarde haar medeleven met de Grieken volgens de toenmalige minster van financiën Varoufakis. In het openbaar echter bepaalt het IMF wat ze wel en niet mag zeggen, aldus de Franse journalist Hervé Gattegno, “De Amerikanen bakenen alles af en ze heeft niet het recht zich over bepaalde onderwerpen uit te spreken.” Hij denkt overigens dat het haar wel goed uitkomt.

“Een verleidelijke mix van staal en zijde”

Tijdens de Griekse crisis verklaarde Lagarde dat ze meer sympathie had voor arme Afrikaanse kinderen zonder opleiding dan voor Griekse werklozen die klaagden over bezuinigingen en die ze beschuldigde van belastingontduiking. Onmiddellijk werd ze van hypocrisie beschuldigd, omdat ze over haar salaris van ruim 500.000 dollar zelf geen belasting hoeft af te dragen.

Al als minister in Frankrijk was ze voor ‘radicale economische hervormingen’, zoals het IMF die over de hele wereld doorvoert. Dan gaat het vooral om bezuinigingen op overheidsuitgaven, flexibilisering van de arbeidsmarkt voor de werkers en kwantitatieve verruiming van de geldhoeveelheid en lagere rentetarieven voor de bedrijven. Het beleid van het IMF legt consequent de lasten van een economische crisis bij de armen en legt maatregelen op die steevast de rijken bevoordelen. Het economisch recept is altijd hetzelfde, zelfs als eigen publicaties op het tegendeel wijzen zoals in het geval van Griekenland.

In een interview met de Britse krant The Guardian zegt Lagarde het opleggen van bezuinigingen voor arme landen best wel een probleem te vinden, want “ik weet wat dit betekent in termen van  welzijnsprogramma’s en steun voor de armen.” Maar voor de Grieken is het leuk geweest,  nu is het ‘pay back time’. Dat zwangere vrouwen daardoor geen toegang meer hebben tot een vroedvrouw, dat patiënten geen levensreddende medicijnen meer krijgen, dat ouderen sterven door gebrek aan zorg is van minder belang dan een sluitend budget.  En de kinderen dan? “Nou, hé, ouders zijn verantwoordelijk, toch? Dus ouders moeten hun belasting betalen.” Typisch feministische opvattingen dus.

Vervolgens gaat Lagarde op de vriendelijke, zalvende toer en vertelt dat een directeur van het IMF vooral moet kunnen luisteren en respect voor politieke en culturele diversiteit hebben. De interviewer concludeert dan ook terecht: “Lagarde is een verleidelijke mix van staal en zijde.”

Nalatig met ruim 400 miljoen publiek geld

Met krokodillentranen en morele praatjes de armen overal ter wereld aanpakken is één ding, maar tijdens haar ministeriële periode ruim 400 miljoen overijlig betalen aan de ‘flamboyante’ zakenman Tapie en vriend van de Franse president Sarkozy is nog iets anders! Het leverde Lagarde een geruchtmakend proces op voor de Cour de Justice de la République, een rechtbank die speciaal ambtenaren en ministers berecht bij vermeende misdaden die tijdens hun ambtstermijn zijn gepleegd.

Het gerechtshof veroordeelde Lagarde voor ‘nalatigheid met overheidsgeld’, omdat ze de vergoeding betaald had en niet betwist. Experts hadden haar dit afgeraden. Maar het hof verbond daar geen straf aan zodat een veroordeling geen strafblad zou vormen. Deze “nalatigheid door een persoon in een positie van openbaar gezag” vormde volgens openbare aanklagers een misbruik van openbare middelen. Daarmee liep ze een boete en een jaar cel mis. Zelf ontkende Lagarde elk vergrijp en beweerde dat ze niet alle documenten had gezien, wat suggereert dat de betaling niet had moeten plaatsvinden. Ze handelde ‘in goed geweten’ en ‘haar enige doel was het openbaar belang.’ Ze klaagde wel over de ‘agressiviteit’ van de onderzoekers.

“Nalatigheid is een niet-intentioneel misdrijf. Ik denk dat we soms allemaal een beetje nalatig zijn in ons leven”, vertelde Lagarde aan France 2 Television. Onmiddellijk na de uitspraak sprak het IMF-bestuur haar volledige vertrouwen in Lagarde uit. Klassensolidariteit bestaat dus ook in de hogere kringen.

Kennis van economie: niet echt nodig!

Het IMF is één van de belangrijkste economische instituten in de wereld en je zou verwachten dat ook een topeconoom aan het hoofd zou moeten staan. Dat ligt bij mevrouw Lagarde wat anders: “Veel mensen zullen zeggen dat je een zeer sterke econoom moet zijn. Maar in dat geval zou ik me niet kwalificeren voor de baan. Ik ben niet de beste econoom. Ik kan begrijpen waarover mensen praten, ik heb daar voldoende gezond verstand voor en ik heb een beetje economie gestudeerd, maar ik ben geen super-duper-econoom.” Geen probleem blijkbaar bij de ECB.

Het komt dan goed uit dat de Nederlandse sociaaldemocraat Jeroen Dijsselbloem genoemd wordt als hoofd voor het IMF-voorzitterschap. Als voorzitter van de Eurogroep en trouw schoothondje van Europa’s meest rabiate monetarist, de Duitse minister van Financiën Schäuble, was Dijsselbloem regelmatig in conflict met de toenmalige Griekse minister van Financiën Varoufakis. Varoufakis toonde in die discussies voortdurend aan dat de door de EU en het IMF geëiste maatregelen de situatie voor Griekenland verslechterde in plaats van verbeterde. In deze discussies bleek Dijsselbloem over een matige economische kennis te beschikken. Dat loste Dijsselbloem op door Varoufakis uit de Eurogroep te gooien. Een uitstekende kandidaat voor het IMF-voorzitterschap dus: matige econoom, autoritair en gewillige dienaar van het kapitaal.

Een president van de Europese Centrale Bank, de centrale bank van de eurozone,  moet volgens het Verdrag van Lissabon  (Protocol nr. 4, Art 11) een erkende reputatie en beroepservaring hebben op bancair of monetair gebied hebben en die heeft de juriste Lagarde niet. De met overheidsgeld nalatige Lagarde zal acht jaar lang een economisch instituut gaan leiden dat grote invloed heeft op …. juist ja: overheidsgeld van de aangesloten Europese landen.

Het is zeker dat Lagarde blijft synchroonzwemmen, synchroonzwemmen met de rijken!