door Herman Michiel
15 december 2019

Al wie streeft naar een fundamentele kentering in Europa is natuurlijk diep teleurgesteld in de zware nederlaag van Labour en zijn linkse voorzitter Jeremy Corbyn. Het blijft echter zaak koelbloedig over de redenen voor deze mislukking na te denken en te discussiëren, zoals ook de discussie over de mislukking van Syriza nog voortduurt. Hier voorlopig alleen enkele elementaire gegevens en een overzichtje van enkele commentaren.

Resultaten

Het deelnamepercentage van 67,3% was ietsje lager dan dat van 2017. De partijen kregen de volgende kiezerspercentages achter zich (met tussen haakjes het verschil t.o.v. de vorige parlementsverkiezingen van 2017):

Uitgedrukt in de verdeling van de 650 zetels, en vergeleken met de drie recentste voorbije verkiezingen is het beeld als volgt:

Nog een interessante opiniepeiling onder 11590 personen (oktober 2019) over de kiesintenties naar leeftijdsklasse, die een systematische correlatie leeftijd-stemvoorkeur vertoont:

Commentaren

Men kan misschien de volgende lijn trekken doorheen de vele commentaren op het verkiezingsresultaat, in het bijzonder op de nederlaag van Labour. De meesten wijzen op de onduidelijke, wijfelende en onstandvastige positionering van de partij wat Brexit betreft; het deel van links dat voor Leave was wijst op het succes van Johnson en de Tories en betreurt dat Labour dat niet even consequent verdedigd heeft, bovendien gesterkt door een aantrekkelijk links programma voor na de Brexit. De linkse Remainers kunnen niet veel meer doen dan wijzen op de moddercampagne (‘antisemitisme’, ‘gauchisme’…) tegen Corbyn en Labour, maar dat verklaart toch niet waarom Labour een hoop arbeidersstemmen verloor aan de Conservatieve brexiteers.
Dan is er nog ‘europeanistisch links’, te vinden bij sociaaldemocraten, groenen maar ook bij een groot deel – onder andere de leiding – van ‘radicaal links’ (de linkse fractie GUE/NGL in het Europees Parlement). Hier geen fundamentele kritiek van de ‘Europese integratie’ zoals belichaamd door de EU, en het uitstappen uit de Unie wordt als een vorm van gebrek aan solidariteit beoordeeld. Hier hoort men, als er al iets te horen is,  vooral jammerklachten over de spijtige keuze van de Britten. Onder ‘europeanistisch links’ zou men normaal gezien ook DiEM25 moeten schikken, de beweging gestart door Yanis Varoufakis, de gewezen Griekse minister van financiën onder Tsipras, gezien hun hoop om binnen 5 jaar de EU gedemokratiseerd te hebben, maar zoals verder zal blijken is DiEM25 toch nog een geval apart.

Naarmate men meer naar rechts opschuift hoort men duidelijker de jubel over de nederlaag van het linkse project van Corbyn. Brexit is dan nog alleen maar de gelukkige zet van rechts om de gehate tegenstander uit te schakelen.

In wat volgt citeren we uit een aantal uiteenlopende commentaren op de uitslag van 12 december.

Het zijn eerder individuele kritisch-linkse commentatoren die de Labournederlaag toeschrijven aan een dubbelzinnige, wijfelende houding in de Brexitkwestie, terwijl Johnson ad nauseam herhaalde we get Brexit done, en als volleerd opportunist nog wat beloftes deed over sociale investeringen.
Zo stelt Ewald Engelen, professor financiële geografie aan de Universiteit van Amsterdam in Knack:

“De Labourpartij stelde een erg progressief programma voor, maar is er duidelijk niet in geslaagd om daarmee het gros van de kiezers te overtuigen. Een belangrijke verklaring is de dubbelzinnige houding van voorzitter Jeremy Corbyn over de brexit. Hij wilde zich niet openbaren als een voorstander van de brexit en heeft uiteindelijk voor het zoutloze compromis gekozen om een tweede referendum te organiseren.

Corbyn had daarentegen moeten benadrukken dat de Europese Unie een grote neoliberale efficiëntiemachine is, waarin het voor lidstaten onmogelijk is om bijvoorbeeld de macht van de aandeelhouders breken. Zijn sociaaleconomisch programma bood een uitstekende aangelegenheid om voor een brexit te pleiten.”

Een gelijkaardige analyse bij Lindsey German van het radicaal linkse Counterfire. In haar vele columns verdedigde ze sinds maanden en met enthousiasme het Labourprogramma, maar ze zag met lede ogen de toenemende Remain-vriendelijke houding van de partij, die naar de verkiezingen ging met de belofte van een tweede referendum over brexit. Haar oordeel over de verkiezingsuitslag ligt in het verlengde daarvan:

“There is one overwhelming reason and it is absolutely glaring. Johnson’s slogan of ‘get Brexit done’ cut through everything else. People who voted Leave deserted Labour in huge numbers. Many of them voted for the Brexit Party or didn’t vote, and some directly backed the Tories, even when led by a charlatan like Johnson who cares nothing for their real interests.”

Weinig commentaar voorlopig bij het voorzitterschap van de linkse fractie (GUE/NGL) in het Europees Parlement. Medevoorzitter Schirdewan houdt het bij “een trieste dag voor de mensen in Groot-Brittannië” en “triest dat een boodschap van hoop zich niet kon doorzetten tegen een unfaire en smerige campagne van de Conservatieven”.

Ook bij de sociaaldemocratische fractie (S&D), waartoe Labour effectief behoort, alleen maar tranen om een verkeerde keuze van de Britse kiezer, die evenwel moet ‘gerespecteerd worden’. Bij de Partij van de Europese Socialisten en Demokraten (PES) voorlopig zelfs geen enkele commentaar…

Bij DiEM25 daarentegen, de beweging voor de demokratisering van de EU gestart door Varoufakis, vinden we onder de kop Message to our British and European comrades een warme schouderklop richting Corbyn en medestanders: “We are with Jeremy Corbyn, the thousands of activists and millions of voters who supported a bold vision and a Green New Deal that DiEM25 is also advocating for the whole of Europe. Perhaps this day in England is bleak, but it too shall pass.”, schrijven Srećko Horvat en Erik Edman. En een stukje analyse dat in voorzichtige termen eveneens de onduidelijke houding van Labour inzake Brexit lijkt aan te wijzen als het grote gebrek in de campagne:

“We need clear positions. No middle-of-the-road politics. What happened to Labour is a sort of repetition of what happened in Catalonia: instead of progressives using a good opportunity, a possibly useful crack in the fossilised status quo, this opportunity is derailed through political events that we do not respond to with sufficient determination (in this case Brexit, in Catalonia: independence). The more undecisive progressives are, the more decisive will be the victories of the national populists.”

De juiste toon voor verslagen links wordt ook gezet bij het inleidend citaat, dat Tony Benn laat zeggen: “There is no final victory, as there is no final defeat. There is just the same battle. To be fought, over and over again. So toughen up, bloody toughen up.”

In Le Monde (13 dec) wordt Labour’s flou i.v.m. Brexit vermeld als oorzaak van de nederlaag, maar ook un programme très radical en ‘het fel aangetaste imago van leider Corbyn ‘die ervan beschuldigd werd niet genoeg gedaan te hebben tegen het antisemitisme in de partij’.

De militant rechtse Economist, gaat nog wat verder en spitst alles toe op de corbynistas en hun extreem-links programma:

“Having won three elections under a moderate [sic]  leader, Tony Blair, Labour has now lost four as it has charged ever further to the left.”  En “Mr Corbyn was toxified by his habit of praising left-wing dictatorships, palling around with terrorists and turning a blind eye to anti-Semitism.”

In een volgend artikel zullen we de marxistische econoom Michael Roberts aan het woord laten over de verkiezingsuitslag, Brexit en de toekomst.