Door Paul Mason (*), 24 juni 2016
Verschenen op Mosquito Ridge,
Nederlandse vertaling: Ander Europa
Wat nu voor radicaal links, Labour en daarbuiten?
Groot-Brittannië heeft gestemd om de EU te verlaten. De reden? Een groot gedeelte van de werkende klasse, geconcentreerd in steden die geleidelijk aan geruïneerd werden door de vrijemarkteconomie, heeft beslist dat ze er genoeg van hebben.
Genoeg deprimerends, genoeg verloederde winkelstraten, genoeg jobs aan het minimumloon, en genoeg leugens en paniekzaaierij door de politieke klasse.
Katalysator voor Brexit was de massale ongeplande migratie vanuit Europa die op gang kwam na de toetreding van de A8-landen [Dit zijn de acht Oostbloklanden die tot de EU toetraden in 2004], en terug opveerde na 2008 toen de economie in de Eurozone stagneerde terwijl de Britse een zwakke heropleving kende.
Het komt niet als een verrassing voor iemand die politiek en journalistiek vanuit de optiek van de straat bekijkt, dat een minderheid van de blanke werkende klasse uit racisten en vreemdelingenhaters bestaat. Maar iedereen die denkt dat dat het geval is voor de helft van de Britse bevolking heeft het totaal verkeerd voor.
Tienduizenden zwarten en Aziaten zullen voor Brexit gestemd hebben, en even grote aantallen politiek bewuste linksgeoriënteerde arbeiders ook. De multi-etnische universiteitssteden Birmingham, Nottingham, Sheffield en Coventry waren ook voor uitstap.
Het politiek centrum noch het linkse pro-Remainkamp slaagden erin om uit te leggen hoe de negatieve economische impact op te vangen van laaggeschoolde migratie onder omstandigheden van (a) gegarandeerd vrij verkeer (b) permanente stagnering in Europa en (c) soberheidsbeleid in Groot-Brittannië.
Als de regering dan verklaarde dat ze die migratie nooit zou kunnen de baas worden zolang men lid was van de EU, heeft iets meer dan 50% van de bevolking beslist dat controle op de migratie belangrijker was dan lidmaatschap van de EU.
Het probleem voor Labour is dus (nog) niet dat grote aantallen van haar kiezers “de partij verlaten hebben”. Dat kan nog komen als Labour het fout speelt, maar ook nog bij de lokale verkiezingen in mei bleef het gros van de kiezers de partij trouw.
Wat wel gebeurde was dat grote delen van Labour’s kiezerskorps simpelweg beslisten om het migratiebeleid van de partij van onderuit, en voor altijd, te veranderen door uit de EU te stappen.
De partijleiding probeerde toen nog, laat en op een verwarde manier, een antwoord te bieden via micro-economische oplossingen, zoals meer middelen voor regio’s waar NHS [de Britse nationale gezondheidszorg] en het onderwijs onder druk staan, en een nieuwe richtlijn die werkgevers moet verhinderen om Oost-Europese werkkrachten in groten getale en tegen lage lonen en arbeidsvoorwaarden in dienst te nemen.
Dit voorstel kwam er laat en was ook maar halfbakken, het werd dus ook maar nauwelijks gehoord. En voor sommigen was het ook niet geloofwaardig, gezien de aandrang waarmee doorsnee-Labour en de liberale burgerij migratie steeds voorgesteld hadden als ontegensprekelijk goed, en verklaard hadden “dat je er toch niets kunt aandoen”. En er was ook de verzekering van Jean-Claude Juncker dat er geen sprake kon zijn van nieuwe onderhandelingen daarover.
Ten slotte zijn er ook sterke argumenten voor “Lexit” [Left exit, uitstap op een linkse basis] op grond van democratie en economische rechtvaardigheid, zoals ik vroeger reeds geschreven heb.
In tegenstelling tot mezelf waren veel mensen die geloven in Lexit bereid mee te stemmen met rechtse Tories, om zo een eerste stap te zetten.
De taak voor links in Groot-Brittannië is om zich nu aan te passen aan de nieuwe realiteit, en wel vlug. De rechterzijde in Labour probeert reeds de schuld in de schoenen van Corbyn te schuiven; UKIP zal hengelen naar stemmen van Labour-kiezers. En er zal zeer waarschijnlijk een tweede onafhankelijkheidsreferendum komen in Schotland
Het was terecht dat Corbyn probeerde te vechten voor “remain and reform“, maar de hervormingen die hij voorstelde waren niet radicaal genoeg. Het was ook terecht dat hij aandacht schonk aan andere kwesties, zoals het feit dat, in of uit de EU, de sociale rechtvaardigheid en de openbare diensten bedreigd worden. Maar de rechterzijde en het centrum van Labour zaaide dan verwarring bij de kiezers door samen te paraderen met centrum Tories, waarvan Corbyn beloofd had er nooit te willen mee samenwerken
De Progressgroep [Progress: fractie in Labour, aanhangers van Blair’s ‘New Labour’] heeft het verkeerd voor als ze denken gebruik te kunnen maken van de omstandigheden om een coup te plegen tegen Corbyn. De neoliberale vleugel van de Labour Party zal er misschien een paar dagen over doen om het in te zien, maar hun liedje is uit.
Het lijkt erop dat Labour erin slaagde om twee derden van zijn kiezers voor Remain te laten stemmen [Mason voegt eraan toe dat dit cijfer nog moet bevestigd worden]. Het is dus vooral Cameron die mislukt is in zijn opzet, want waarschijnlijk stemde 60% van de Tories voor Brexit.
Het is mogelijk dat Cameron vlug zal aftreden [Dat is ondertussen bevestigd, Cameron zal na het partijcongres in oktober aftreden.]. Maar dat is niet de kwestie. De kwestie is de verkiezing en de inzet van de strijd.
Labour moet vanaf nu een grote politieke heroriëntering opzetten. Hier zijn mijn elf suggesties over hoe we met de inkse krachten in Labour moeten verdergaan.
1/ Het resultaat aanvaarden. Labour moet Groot-Brittannië uit de EU loodsen als het de verkiezingen wint.
2/ verkiezingen voorstellen binnen de zes à negen maanden: Cameron heeft geen mandaat om te onderhandelen over Brexit. De partijen moeten het recht hebben om hun Brexit-plannen voor te leggen aan de kiezers en op basis daarvan de onderhandelingen te voeren. Op dat vlak moet Labour:
3/ er voor vechten dat Groot-Brittannië lid blijft van de EEA [European Economic Area, politiek akkoord tussen de EU en leden van de vrijhandelszone EFTA rond de EU waar o.a.niet-EU-landen als Noorwegen en Ijsland deel van uitmaken.] en een ‘noodrem’ invoeren over migratie volgens de regels van EEA. Dat moet het onderhandelingsstandpunt zijn van een Labour regering.
4/Labour moet er voor vechten om alle progressieve wetten van de EU te behouden (tewerkstelling, milieu, consumentenbescherming enzovoort) maar alle beperkingen schrappen over overheidssteun, vakbondsacties en internationalisering. Indien de EU dat niet toelaat moet men terugvallen op een volledige breuk en bilaterale handelsovereenkomsten.
5/een nieuwe, progressieve, immigratiepolitiek op lange termijn goedkeuren; een punten-gebaseerd systeem aannemen om elk jaar te antwoorden op vragen van de werkgevers en de voorspelde groei van het BBP; het Parlement verantwoordelijk maken om elk jaar het emigratiecijfer te bepalen op basis van een onafhankelijk rapport van experten; de noden van de economie, en de onvoorwaardelijke plicht om vluchtelingen op te nemen die vluchten voor oorlog en foltering, moeten de basis vormen van de streefcijfers, inplaats van een willekeurige bovengrens. En onnoemelijk meer middelen ter beschikking stellen dan voorheen om een antwoord te bieden op de spanningen die migratie teweeg brengt op de lokale dienstverlening.
6/Groot-Brittannië blijven wijzen op zijn plichten tegenover de tienduizenden vluchtelingen. De bestaande migrantengemeenschappen in Groot-Brittannië erop wijzen dat ze veilig en welkom zijn en niet kunnen uitgezet worden ten gevolge van een Brexit. Aan al degenen die vanuit Europa hierheen gekomen zijn onder de bepalingen van het vrij verkeer, het onvervreemdbaar recht om te blijven garanderen
7/onophoudelijk en prioritair de problemen aanpakken van lage lonen, armoede van werkenden en de uitgestorven steden
8/aan Schotland een radicale autonomieregeling voorstellen, en de structuur van de Labour Party federaliseren. Als Schotland er in een tweede referendum voor kiest om het Verenigd Koninkrijk te verlaten moet Labour een uitstapproces zonder strafbepalingen voorstellen dat de aansluiting van Schotland bij de EU vergemakkelijkt als de bevolking daarom vraagt. Ondertussen moet Labour een formele coalitie met de Scottish National Party nastreven om aldus een halt toe te roepen aan een Tory-UKIP-regering die uit de volgende verkiezingen zou kunnen opstaan.
9/aan de Ierse Republiek een versterkte bilaterale overeenkomst voorstellen om de grenzen open te houden voor personen en handel.
10 /Het strategisch probleem voor Labour blijft hetzelfde. In Groot-Brittannië hebben zich twee klare radicale lijnen uitgekristalliseerd: die van het stedelijke salariaat en die van de laagbetaalde handarbeidersklasse. In Schotland hebben deze groepen zich geschaard achter een lijn van links cultureel nationalisme. In Engeland en Wales kan Labour enkel verkiezingen winnen als het beide groepen kan aantrekken. De Labourparty kan en mag zich niet laten herleiden tot een partij van werkers in de openbare sector, van gediplomeerden en van de universiteitssteden. De enige manier waarop Labour deze cultureel verschillende groepen (en geografische gebieden) – duidelijk en dramatisch geïllustreerd door de plaatselijke resultaten van het referendum – kan verenigen is door een radicaal economisch programma. Herverdeling, sterk gefinancierde openbare diensten, een heroplevende private sector en een levendige lokale democratie zijn een gezamenlijk belang van beide groepen.
11/Als Labour in Engeland en Wales haar banden met de laagbetaalde handarbeidersklasse niet vlug opnieuw weet aan te halen zowel cultureel als qua inplanting en niet enkel politiek, dan is de toestand rijp voor een draai naar rechts. Dit is nog makkelijk te voorkomen, maar veronderstelt een afgetekende breuk met het Blairisme en het einde van de verlamde situatie in het schaduwkabinet.
Uit wat ik kan opmaken uit de reacties op mijn sociale media zijn heel wat radicaal-linkse jongeren en antiracisten ontgoocheld. Het lijkt erop dat zij de EU gelijkstelden aan internationalisme. Zij kenden en sympathiseerden met de compleet machteloze en arme gemeenschappen, maar namen wellicht aan dat het iemands anders taak was de banden met hen aan te halen.
Ik ben blij dat ik gestemd heb om erin te blijven, zij het al knarsetandend. Maar die onversneden frustratie heb ik onderschat: ik had die stem duidelijk gehoord in de valleien van Wales, maar was niet in staat haar voldoende op te merken in plaatsen als Barking, Kettering, Newport.
Toch ben ik niet ontgoocheld. Het Brexit-resultaat maakt het moeilijker om een radicaal linkse regering te krijgen in Groot-Brittannië, omdat Schotland waarschijnlijk zal uittreden, het Verenigd Koninkrijk zal ontbinden en de “Blairites” verder zullen ontaarden om samen met de Liberaal-democraten een groep te vormen, die blijft zweren bij het neoliberalisme.
Maar indien je naar de diepste oorzaak van deze gebeurtenis peilt, mag het duidelijk zijn:het neoliberalisme is gebroken.
Geen instemming, noch met de stagnatie, noch met de bezuinigingen die het de mensen heeft aangedaan. Er is niets dan vijandigheid tegenover de politieke klasse en haar paniekzaaierij, of het nu Juncker, Cameron of de Blairites zijn. De mensen in Schotland, die nu de kans krijgen om de instellingen van de neoliberale heerschappij te ontwrichten zullen die kans ook waarnemen en de waarschuwingen van experten en de politieke klasse naast zich neerleggen.
In “Postcapitalism” [“PostCapitalism: A Guide to our Future” is een boek van Paul Mason, verschenen in 2015] maakte ik de voorspelling dat de barst in het neoliberalisme eerst een geostrategisch en dan pas een economisch karakter zou aannemen. Dit is de eerste grote barst.
Geopolitiek is het een overwinning voor Putin en een verzwakking van het Westen. Het centrum van Europa staat nu onomwonden voor de vraag: zullen jullie Lissabon, de bezuinigingen schrappen en economische groei stimuleren of laten jullie het ganse project te midden van stagnatie ineenstorten? Ik voorspel dat zij dat niet zullen doen en dat het hele project vervolgens zal ineenstorten.
Al wat links kan doen is de strijd voortzetten voor de belangen van de armen, de arbeidskrachten, de jeugd, de vluchtelingen en migranten. We moeten betere instellingen en een betere taal vinden om verder te doen. Zoals in 1932 is ook nu Groot-Brittannië het eerste land, dat breekt met de instellingen van de globale wereldordening.
Indien we in Europa nu een herhaling hebben van de jaren 1930, hebben we een betere linkerzijde nodig. De generatie die het Blairisme heeft laten betijen en zich verlustigd heeft in de betekenisloze technocratie van het centrum moet wakker worden. Die tijd is gedaan.