26 oktober 2020

De voorbije week bevestigde het Europees Parlement een oriëntatie in het Europees landbouwbeleid die door veel milieuorganisaties voorzien en gevreesd werd, want ze staat haaks op de zo geroemde Europese Green Deal. De Ministerraad bakte het zo mogelijk nog bruiner. We brengen hier in vertaling de commentaar van Friends of the Earth, maar Greenpeace, WWF, de Groene en de Linkse fractie in het Europees Parlement en veel andere waarnemers zijn even negatief. Uit het interview met onderzoeker Guy Pe’er verschenen in M0* klinkt dezelfde vernietigende toon: een ramp, een regelrechte ramp.

Slecht nieuws voor de toekomst van de landbouw

Friends of the Earth
23 oktober 2020

“De beslissingen over het landbouwbeleid zullen de doelstellingen van de Green Deal onmogelijk maken”

Het Europees Parlement stemde vandaag 23 oktober over het nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (Common Agricultural Policy, CAP), wat door Friends of the Earth bestempeld werd als ‘een historisch slechte week voor de toekomst van de landbouw’.

Een meerderheid van de Europese parlementsleden (christendemocraten, liberalen en sociaaldemocraten) stemde tegen aanzienlijke verbeteringen aan het huidig schadelijke systeem, en maakten daardoor een einde aan de hoop op een echte hervorming voor de 400 miljard euro ten voordele van de landbouwers en de natuur. Een paar kernpunten van het standpunt van het Parlement:

• 60% van de subsidies worden zonder voorwaarden uitbetaald, de meeste ervan per hectare met zwakke milieueisen;
• voor landbouwers die directe steun verkrijgen een verzwakking van daaraan gekoppelde milieuvoorwaarden, bijvoorbeeld de bescherming van veengebieden of weidegronden:
• 30% van de rechtstreekse uitbetalingen zijn onderworpen aan ecologische normen, maar de criteria werden uitgebreid richting economische doelstellingen;
• 35% van de gelden voor plattelandsontwikkeling moeten bijdragen tot klimaat- en milieudoelstellingen, waarbij echter ook rekening wordt gehouden met items die er niet toe bijdragen, zoals steun voor gebieden met natuurlijke beperkingen;
• Geen verband tussen het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de doelstellingen van de Europese Green Deal.

Eerder in de week nam ook de Raad van Ministers van Landbouw van de 27 lidstaten afstand van de nochtans bescheiden groene doelstellingen, ten voordele van het landbouwbeleid van vroeger. Enkele standpunten van de Raad:

• slechts 20% van de subsidies onder de eerste ‘pijler’ moeten aan ecologische normen onderworpen zijn; geld voor plattelandsontwikkeling kan hiervoor in aanmerking genomen worden, waarbij tewerkstelling en groei meetellen.
• Verzwakte voorwaarden door het schrappen van een aantal instrumenten die door de Commissie voorgesteld werden, bijvoorbeeld voor het beheer van voedingsstoffen en het voorbehouden van minstens 5% van de landbouwgrond voor natuurbeheer (bijvoorbeeld stikstofhoudende planten);
• 30% van het budget voor plattelandsontwikkeling moet bijdragen tot milieu-en klimaatdoelstellingen, maar de steun aan regio’s met natuurlijke of andere specifieke beperkingen zullen hier ingecalculeerd worden.
• Het naar boven begrenzen van de subsidies aan individuele ontvangers wordt overgelaten aan de lidstaten.

Het resultaat is een opdoffer voor het milieu en de landbouwers, waardoor de doelstellingen van de Europese Green Deal onmogelijk bereikt zullen kunnen worden. In de woorden van Stanka Becheva, campagnevoorstel bij Friends of the Earth:

“Het is een historisch slechte week voor de toekomst van de landbouw. Door de beslissingen van het Parlement en de Ministerraad zullen zelfs nog meer boerderijen op de schop gaan en kan de EU het vergeten om haar Green Deal doelstellingen te halen.
Er verdwenen reeds miljoenen boerderijen in Europa, en de natuur – waarzonder voedselproductie onmogelijk is – loopt groot gevaar. Het is zover gekomen door een fout beleid en misplaatste landbouwsubsidies die hoofdzakelijk ten goede komen aan een beperkt aantal industriële landbouwbedrijven. Het ziet er naar uit dat dit falend systeem nu verdergezet wordt, met alle gevolgen voor het milieu en de kleine boeren.”

Onderzoek van Friends of the Earth toont aan dat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid bijgedragen heeft tot de uitbreiding van de industriële landbouwmethodes en landbouwfabrieken over heel Europa; tussen 2005 en 2016 was dit mede-oorzaak van de sluiting van een op drie kleine veeteeltbedrijven. De industriële landbouw droeg bij tot de neergang van 41% van de insectensoorten, waarvan een derde bedreigd wordt met uitroeiing, terwijl driekwart van de belangrijkste gewassen voor de bevruchting afhangen van insecten.

Als deel van de Green Deal bestemde de Europese Commissie 25% van de landbouwgrond voor organische landbouw, chemische pesticides moesten met 50% teruggedrongen worden en tegen 2030 moest 10% van het landbouwareaal de prioriteit geven aan biodiversiteit.

Bij gebrek aan een echte hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, dat zal voortgaan met het uitkeren van het grootste deel van de subsidies via directe betalingen per hectare met zwakke milieuvoorwaarden, kunnen die doelstellingen niet langer bereikt worden.

Het Europees Parlement en de lidstaten zullen nu onderhandelingen beginnen met de Europese Commissie om tot een finaal akkoord te komen over het nieuwe landbouwbeleid in 2021.