12 mei 2015 – TTIP, het vrijhandelsverdrag waarover de EU en de USA momenteel aan het onderhandelen zijn, heeft weinig te maken met douanetarieven en veel meer met deregulering van allerlei normen over voedsel, arbeidsvoorwaarden, milieunormen enz. Dat besef is stilaan gemeengoed geworden in Europa, waar veel burgers TTIP – terecht – zien als een cadeau aan de grote bedrijven. Maar TTIP heeft ook  geostrategische bedoelingen, die minder belicht worden. Zo noemde Hilary Clinton TTIP een “economische NATO”;  het geostrategisch belang van dergelijke verdragen komt ook tot uiting in het Trans-Pacifisch Partnership (TPP) waarover de USA onderhandelt o.a. met landen als Japan, Australië en Vietnam, maar niet met China.   Het Trans-Pacifisch Partnership is er dus ook op gericht om een opkomende mogendheid in Azië te isoleren.

Nu dreigt omgekeerd TTIP, het Trans-Atlantisch Partnership, gebruikt te worden om een goede bondgenoot van de USA niet in het isolement te drijven. Het gaat over Israel. In een aantal Europese landen wordt de druk groter om op de illegale bezettingspolitiek van dat land te reageren met de boycot van producten uit de nederzettingen, terugtrekken van investeringen (“divestment”) en het opleggen van sancties (BDS: boycott, divestment, sanctions). Hiertegen dienden een aantal congresleden in de USA, van zowel republikeinse als democratische signatuur, een wetsvoorstel in, de US-Israel Trade and Commercial Enhancement Act om BDS via TTIP te fnuiken. Het is erop gericht”to discourage politically motivated actions by foreign countries” and “international organisations … that are intended to penalise or limit commercial relations with Israel”. Een tweede voorstel, het Israel Trade and Commercial Enhancement Act, legt de Amerikaanse TTIP-onderhandelaar op  “to utilise free trade negotiations to discourage potential trade partners from participating in or promoting politically motivated acts of BDS against Israel”. Vandaag 12 mei zou hierover gestemd worden, aldus EUobserver.

Het zou naïef zijn te denken dat de EU zich hierdoor een dikke pad in de korf gezet voelt; behalve wat verbaal protest heeft de EU nog nooit tastbare maatregelen genomen tegen de Israelische “partner”,  die zich niet door internationale humanitaire principes gebonden voelt. Vervelender voor de Europese TTIP-onderhandelingen  is dat de USA gisteren lieten verstaan dat het Europees idee van een vast arbitragehof, ter vervanging van de fel gecontesteerde  private ISDS-arbitragehoven, niet op Amerikaanse instemming kan rekenen. De EU hoopte hiermee de wind uit de zeilen te nemen van de TTIP-contestatie.

Het weinig coöperatieve gedrag van het Amerikaans establishment met het Europese kan verwondering baren. Maar voor TTIP is vooral de EU vragende partij. Onder die omstandigheden kan een Amerikaans opbod handig zijn om de Europese onderhandelaars tot zoveel mogelijk toegevingen te bewegen.