door Ludo De Brabander

verschenen op 31 januari 2014 op de website van Vrede vzw

De Europese lidstaten hebben in 2012 voor 39,9 miljard euro aan wapenvergunningen afgeleverd. De EU heeft de mond vol over democratie en mensenrechten maar levert ondertussen wapens aan gevoelige regio’s zoals het Midden-Oosten. Europa ondergraaft zelf zijn geloofwaardigheid.

Toen EU-Commissievoorzitter José Barroso op 10 december 2012 de Nobelprijs voor de Vrede in Oslo in ontvangst nam, hield hij een toespraak waarin hij beweerde dat de concrete betrokkenheid van de Europese Unie in de wereld een gevolg is van de tragische oorlogservaringen van het continent. Volgens Barroso houdt de EU er een ‘multilaterale benadering van de globalisering’ op na die gebaseerd zou zijn op de ‘dubbele principes van mondiale solidariteit en mondiale verantwoordelijkheid’ waarbij een beleid wordt gevoerd van ‘ontwapening en tegen de verspreiding van kernwapens’.

Holle woorden

Dat zijn mooie, ‘nobele’ woorden, maar… ze zijn ook hol en hypocriet.

In de Europese praktijk gaat het er anders aan toe. Zo publiceerde de Werkgroep van de Europese Unie voor de Handel in Conventionele Wapens (COARM) onlangs het ‘Vijftiende Rapport over de Export van Militaire Technologie en Uitrusting’. Daaruit blijkt dat de landen van de Europese Unie in 2012 voor maar liefst 39,9 miljard euro aan wapenvergunningen hebben afgeleverd. Dat is een stijging van 6,4% ten opzichte van 2011 en zelfs van 25,8% ten opzichte van 2010.

In het lijstje staan heel wat autoritaire regimes, hoewel de Europese Unie over acht bindende ethische en politieke criteria beschikt die er moeten voor zorgen dat er geen wapens naar problematische gebieden gaan. De EU-lidstaten vegen daar duidelijk de vloer mee aan. Terwijl de Europese Unie als antwoord op de Arabische opstanden de mond vol heeft over de promotie van democratie en mensenrechten levert het voor 9,7 miljard euro wapenexportvergunningen af naar het Midden-Oosten, een stijging van 22 % ten opzichte van 2011.

Saudi-Arabië

Belangrijkste exportland voor de EU is Saudi-Arabië (3,65 miljard euro). Nochtans een absolute monarchie, zonder gekozen wetgevende vergadering, waar de ergste mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Het Saoedische regime verleent bovendien politieke en militaire steun aan radicaal islamitische milities in Syrië. Er zijn vermoedens dat Europese wapens via Saudi-Arabië hun weg vinden naar Syrië.

Israël en Egypte

Elders in de regio ijvert de Europese Unie officieel voor de stopzetting van de Israëlische bezetting en kolonisatie van de Palestijnse gebieden. In en rond de Gaza heerst het geweld. Desondanks leverden de EU-lidstaten voor 613 miljoen euro militaire exportvergunningen af aan Israël, wat vier maal hoger is dan een jaar eerder.

Het bijzonder instabiele Egypte kon dan weer rekenen op vergunningen ter waarde van 363 miljoen euro, ook al een stijging met 20%. Er worden zelfs wapenvergunningen afgeleverd aan 16 landen die nochtans op de EU-lijst staan van landen tegen wie een wapenembargo geldt. 

De belangrijkste Europese wapenleveranciers zijn Frankrijk, Spanje, Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk die samen meer dan 80% van de wapenvergunningen voor hun rekening nemen.

Belgische wapenleveringen

België prijkt met een vergunde wapenexport van 969 miljoen euro op de zevende plaats. Meer dan een derde van de export gaat naar het Midden-Oosten. Volgens de Europese cijfers heeft ons land voor 278 miljoen euro aan wapenexportlicenties voor Saudi-Arabië afgeleverd. Bijna de helft daarvan bestaat uit licenties voor de levering van munitie en nog eens een derde voor de levering van lichte wapens. Andere problematische landen waaraan België levert zijn onder meer de Verenigde Arabische Emiraten, Marokko (Westelijke Sahara), de illegale kernwapenmachten India, Pakistan en Israël. De zogenaamde bindende Europese criteria en gewestelijke wapenwetgevingen hinderden verder niet dat voor Bahrein, dat de jongste jaren bijzonder repressief optreedt tegen manifestanten en mensenrechtenactivisten, twee vergunningen werden verstrekt voor de levering van munitie ter waarde van 10 miljoen euro.

Europese schandvlek

Deze cijfers ondergraven elke geloofwaardigheid van de Europese Unie als het over democratie en mensenrechten gaat. De enorme wapenleveringen aan het Midden-Oosten dragen bij tot de instabiliteit van de regio waar een zware geostrategische strijd wordt geleverd. De Europese Unie zou de Nobelprijs voor de Vrede beter weer inleveren tot dat deze schandvlek op haar blazoen is verwijderd. Als het er op aankomt, primeren immers de economische belangen. Met de Europese verkiezingen in aantocht stel ik voor dat de kandidaten dit onderwerp hoog in hun programma zetten.