3 februari 2015 – Morgen woensdagochtend komt het bestuur van de Europese Centrale Bank samen onder voorzitterschap van Mario Draghi om te kijken of ze Griekenland uit de euro gooien of niet. Ze hoeven zich daarbij niet te houden aan regels, ze beslissen soeverein. Onzin? Lees toch maar even verder.
Varoufakis, de Griekse minister van financiën, heeft tijdens zijn bezoek aan Londen een aantal voorstellen gedaan om tot een compromis te komen met de Europese Unie. De pers heeft hierover uitgebreid bericht, en men kon zelfs lezen dat grote beleggers uit de City een gunstige indruk hadden van deze radicale minister! Varoufakis hield wel vast aan de eis dat het afgelopen moest zijn met de troika en het memorandum. Hij deed vooral een voorstel om de Griekse regering financiële ademruimte te geven tot begin juni om haar nieuwe aanpak in de praktijk te kunnen brengen, en hierover met de EU in gesprek te gaan.
Konkreet stelt Varoufakis voor dat de regering via schatkistcertificaten, dat zijn overheidsleningen op korte termijn, 10 miljard euro mobiliseert. De regering geeft dan voor 10 miljard euro schatkistcertificaten uit die worden opgenomen door de Griekse banken. Met deze certificaten als waarborg (‘collateral’) lenen de Griekse banken op hun beurt het geld bij de Europese Centrale Bank. De ECB heeft echter beslist niet meer dan 15 miljard euro aan Griekse schatkistcertificaten als ‘collateral’ te aanvaarden. Dat plafond zou dus opgetrokken moeten worden tot 25 miljard euro. Volgens de Financial Times heeft de ECB dit plan al afgeschoten. We zullen zien, maar in elk geval beslist de ECB dit in haar eentje, op basis van een politieke afweging verpakt in technische argumenten.
Liquiditeiten
De ECB heeft al beslist Griekse overheidsobligaties (leningen op lange termijn) niet meer te aanvaarden als ‘collateral’ indien Griekenland voor eind februari geen akkoord bereikt met de Troika over het memorandum. De ECB heeft ook de vorige Griekse regering onder druk gezet door voortdurend warm en oud te blazen over het al dan niet aanvaarden van Griekse obligaties als waarborg voor het open houden van de geldkraan naar Griekenland. De ECB is daarbij gehouden aan geen enkele regel, behalve de regels die zij zelf ter plekke uitvindt al naargelang het haar uitkomt.
Zo heeft de ECB eveneens puur willekeurig beslist vanaf 1 maart geen schuldpapieren met staatswaarborg van Griekse banken meer te aanvaarden als waarborg.
Uiteindelijk zou de Griekse regering dan enkel nog beroep kunnen doen op een bijzonder mechanisme dat ‘dringende liquiditeitsbijstand’ wordt genoemd. Zij gaat dan lenen bij Griekse banken die op hun beurt het geld gaan lenen bij de Griekse Centrale bank. Het risico blijft in dit scenario volledig liggen bij de Griekse Centrale Bank, wordt dus niet gesolidariseerd in het eurosysteem, en de rente is dan ook hoger. De ECB heeft hier in principe niets over te zeggen, behalve dat zij erover waakt dat enkel liquiditeiten worden verstrekt aan kredietwaardige spelers. Het volstaat dus dat het bestuur van de ECB beslist (met een twee derde meerderheid) dat de Griekse banken niet kredietwaardig zijn, en ook deze kraan is afgesloten.
Dan krijg je onmiddellijk een bankrun, de banken gaan over de kop, en Syriza kan buigen of beslissen drachmes te gaan drukken.
Een precedent: Cyprus
Een onrealistisch scenario? De regering van Cyprus is in 2013 pas gezwicht voor de Europese chantage nadat de ECB gedreigd had de Cypriotische banken af te snijden van ‘dringende liquiditeitsbijstand’.
Mario Draghi bang voor een politieke rol? Toen hij nog goeverneur was van de Italiaanse Centrale Bank ondertekende hij mee de geheime maar later uitgelekte brief van ECB-voorzitter Trichet aan premier Berlusconi, waarin de neoliberale hervormingen werden opgesomd die Italië moest doorvoeren indien het wilde dat de ECB de koers van Italiaanse overheidsobligaties ondersteunde.
Morgenvroeg komt het bestuur van de ECB dus samen onder leiding van deze zelfde Mario Draghi om te beslissen wat de beste manier is om de Griekse regering te chanteren. (fs)