7 november 2014 – Achttien jaar geleden, in november 1996, verscheen in België het eerste nummer van een tijdschrift met de spitse naam Het Belang van Luxemburg (*). Drijvende kracht hierachter was Paul Verbraeken (die helaas veel te jong stierf in 2004). Verbraeken had de Oproep van de 600 gelanceerd, waarin een koerswijziging van het beleid werd geëist “in naam van de democratie, de fiscale gelijkheid en de sociale rechtvaardigheid”.  Concreet stond de Oproep van de 600 achter drie eisen: Een uitzonderlijke belasting op de roerende en onroerende vermogens van de rijkste 10%; het nodige personeel en de wettelijke middelen voor een doeltreffende strijd tegen de grootste fiscale fraude en de fiscale ontwijking, met inbegrip van de opheffing van het bankgeheim; en tenslotte een vermogenskadaster.  In het handvol afleveringen van Het Belang van Luxemburg (waarvan ook een franstalige versie bestond) werd gedegen studiewerk gepubliceerd over vermogens- en inkomensverdeling, de Belgische staatsschuld, fiscale fraude, tot en met een schets van een mogelijk parlementair initiatief om tot meer fiscale rechtvaardigheid te komen.

Hoe passend de naam van het tijdschrift was, blijkt nu volop uit uitgelekte documenten van de zgn. Lux Leaks. Het onderzoek door het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) toont aan hoe het Groothertogdom Luxemburg juridische constructies toelaat waarmee grote bedrijven en rijke families, bijgestaan door de experten van PricewaterhouseCoopers, zich aan de fiscus van hun land kunnen onttrekken. Honderden bedrijven (Pepsi, Apple, Eon, FedEx, Ikea,  Deutsche Bank, Amazon …) en vermogende families, waaronder ook enkele tientallen Belgische, sluisden miljarden euros door naar het fiscaal piratenstaatje.

Met de revelaties van het ICIJ staat de kersverse voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker nu met de billen bloot. Hij was immers premier van het Groothertogdom van 1995 tot 2013,  en vaak ook minister van financiën, net in de tijd dat deze deals werden gemaakt. Hij heeft altijd met de grootste stelligheid ontkend dat Luxemburg een fiscaal paradijs zou zijn; het is blijkbaar toeval dat er 3000 miljard euro in Luxemburgse beleggingsfondsen ondergebracht worden … Het wordt nu uitkijken hoe de drie Europese politieke families – christen-democraten, sociaal-democraten en liberalen – die Juncker als commissievoorzitter hebben gekozen,  zullen reageren. In een Europese Unie  die de Europeanen aan een uitzichtloos besparingsbeleid onderwerpt, lijkt dit een politieke kwestie van het allergrootste belang. Op hun top van 22 mei 2013 hadden de Europese staats- en regeringsleiders het nog over de prioritaire strijd tegen belastingfraude en belastingontduiking, die naar hun eigen zeggen de overheden  jaarlijks 1000 miljard euro kost (zeven maal de Europese begroting!).

Wie meer wil weten over Lux leaks kan terecht op de website van MO*. Dit magazine nam met onderzoeksjournalist Kristof Clerix deel aan het monnikenwerk van het ICIJ. (hm)

(*)Voor de Nederlandse lezers: “Het Belang van Luxemburg” maakt een knipoog naar de naam van een Vlaamse krant, “Het Belang van Limburg”.