Door Herman Michiel, 6 juni 2017

Op 7 en 8 juni organiseert de Europese Commissie in Brussel de elfde editie van de European Development Days (EDD), een gigantische ‘ontwikkelingsbeurs’ met wel 6000 deelnemers, het ‘Davos van de ontwikkeling’. Afrikaanse excellenties zullen er de hand kunnen schudden van IMF-voorzitter Christine Lagarde of van de Belgische queen Mathilde, de Coca-Cola Africa Foundation zal ongetwijfeld voor verfrissingen zorgen na de inspirerende speeches van commissievoorzitter Jean-Claude Juncker of Unilever-CEO Paul Polman; niet voor niets is Investing in Development het hoofdthema van de bijeenkomst.

De deelnemende Europese commissarissen, ministers en europarlementsleden zullen niet met lege handen voor dit internationale gezelschap verschijnen. Net verleden week konden ze de laatste hand leggen aan een vernieuwd strategiedocument over de Europese ontwikkelingshulp. Inderdaad, op 31 mei keurde het Europees Parlement de “Nieuwe Europese consensus over ontwikkeling” goed ¹, nadat dit reeds op 19 mei in de Raad het fiat had gekregen van de ministers van de lidstaten ².

Wat houdt de ‘consensus’ in? Om hierover iets zinnigs te zeggen moet eerst de dikke laag vernis afgekrabd worden waarmee dergelijke documenten traditioneel bedekt worden. Zo zou de ‘consensus’ de Europese vertaling zijn van Agenda 2030, het programma van de Verenigde Naties om tegen 2030 de armoede uit de wereld te helpen en tot duurzame ontwikkeling te komen. Om het gemakkelijk te maken vatten de VN de doelstellingen samen met de “vijf P’s”: People, Planet, Prosperity, Peace, Partnership. Maar de Europese consensus lijkt eerder met twee ordewoorden te kunnen worden samengevat: migranten uit Europa weghouden, en kansen bieden voor Europese investeerders. Ziehier enkele reacties op het consensusdocument:

Natalia Alonso van Oxfam International:

“De regeringen van de EU hebben er voor gekozen om hun eigen politieke doelstellingen voorrang te geven op die van ontwikkeling. In plaats van ongelijkheid en armoede te bestrijden, proberen ze mensen die op zoek zijn naar veiligheid en waardigheid tegen te houden om Europa te bereiken.” ³

Tom Devriendt en Bob Van Dillen, Caritas:

” Ondanks de retoriek dat het Europa menens is ongelijkheid aan te pakken en armoede te bannen, zijn we al geruime tijd bezorgd dat een hele reeks eerdere beleidsvoorstellen veeleer gefocust waren op binnenlandse prioriteiten op korte termijn, inclusief doelstellingen om migratie richting Europa tegen te gaan. Vandaag maken we ons opnieuw grote zorgen nu blijkt dat dergelijke beleidsdoelstellingen ook in de nieuwe Europese Consensus over Ontwikkeling opgenomen zijn.”
(…)
“Voortbouwend op haar Migratiepartnerschap Framework van 2016, zal de EU haar ontwikkelingsbeleid en -budgetten gebruiken om migratiemanagement en grenscontroles in partnerlanden te bevorderen. Ontwikkelingsgeld zal bovendien afhankelijk gemaakt worden van de samenwerking door diezelfde partnerlanden op het gebied van terugkeer, terugname en re-integratie van hun onderdanen. “⁴

CNCD-11.11.11 (Belgische ontwikkelingskoepel):

“De nieuwe consensus betekent een restrictieve oriëntatie voor wat betreft migratie, in het verlengde van de politieke evolutie van de Europese Unie in de laatste jaren. CNCD-11.11.11 verwerpt deze benadering, die in tegenspraak is met de Europese engagementen voor doelmatige ontwikkeling: door de ontwikkelingshulp te benutten als een instrument tegen migratie wentelen de lidstaten deze hulp af van het primaire doel ervan, namelijk de strijd voor een rechtvaardige en duurzame wereld
Anderzijds lijkt het promoveren van investeringen als hefboom voor ontwikkeling een prioritair onderwerp van de nieuwe consensus. “Blending”, d.w.z. de gemengde financiering (publiek en privé), bestaat erin om de ontwikkelingsbudgetten te gebruiken om privé-financiering aan te trekken in de ontwikkelingslanden. Dat kan een productieve sector ten goede komen, maar dat vereist sterkere omkadering.” ⁵

Het is ook veelbetekenend dat de Europese Commissie haar oorspronkelijk ontwerp voor de ‘consensus’ afgezwakt heeft wegens een al te brutale formulering van de anti-migratiebedoeling ervan. Zo stond er oorspronkelijk in punt 52:

“In de context van ontwikkelingssamenwerking werken de EU en de lidstaten samen met actoren uit de veiligheidssector, in uitzonderlijke omstandigheden ook militaire actoren, om hun capaciteit op te bouwen om steun te verlenen aan duurzame ontwikkelingsdoelstellingen, in het bijzonder het bereiken van duurzame en inclusieve samenlevingen.”

Is het dan niet verbijsterend te moeten vaststellen dat het Europees Vakverbond, dat ondersteld wordt te spreken in naam van de solidariteit van tientallen miljoenen werkende mensen in Europa, met zijn standpunt ver achter ‘softe’ organisaties als Oxfam of Caritas aanhinkt? In zijn verklaring van 22 mei zegt het EVV:

“We verwelkomen in de nieuwe Consensus de erkenning van decente arbeid als een prioriteit om te komen tot duurzame en inclusieve ontwikkeling. De eisen van de vakbeweging om de Decent Work Agenda door te trekken in het Europees ontwikkelingsbeleid kunnen teruggevonden worden doorheen de gehele aangenomen tekst.”

De Europese leiders denken met hun ‘slim’ beleid twee vliegen in één klap te slaan: zonder extra-kosten migranten buitenhouden en investeringen binnenhalen. Deze kortzichtigheid zal echter duur betaald worden, en wel in nog meer aangespoelde lijken en nog minder begrip tussen Noord en Zuid.

1. Voorstel voor een nieuwe Europese consensus over ontwikkeling, “Onze wereld, onze waardigheid, onze toekomst”,  http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9459-2017-INIT/nl/pdf  
2. De meerderheid in het Europees Parlement werd geleverd door christendemocraten (EVP), sociaaldemocraten (S&D) en conservatieven (ECR), zie http://www.votewatch.eu/en/term8-the-new-european-consensus-on-development-our-world-our-dignity-our-future-motion-for-resolution-vot-2.html#/##vote-tabs-list-2 
3. New EU development framework: self-interest trumps solidarity, https://www.oxfam.org/en/pressroom/reactions/new-eu-development-framework-self-interest-trumps-solidarity  
4. Caritas International, Ontwikkelingshulp inzetten om migratie te remmen is een illusie. http://www.caritasinternational.be/nl/noodhulp-ontwikkeling/ontwikkelingshulp-inzetten-om-migratie-te-remmen-een-illusie/  
5. CNCD, La coopération au développement au service des intérêts européens?, http://www.cncd.be/La-Cooperation-au-developpement-au