door Lode Vanoost

Met toestemming overgenomen van
De Wereld Morgen,  10 februari 2017

Het boekje ‘TTIP en CETA voor beginners’ van Line De Witte is, zoals de titel zegt, een ideale introductie tot het doolhof van de vrijhandelsakkoorden. Wie zich nog niet goed thuisvoelt in de lettersoep van TTIP, CETA, TPP, NAFTA heeft hier zijn basiscursus gevonden. Handig formaat voor de beginner, inderdaad.

Oorspronkelijk ging het TTIP voor beginners worden, maar een klein, onbekend en even lelijk broertje van TTIP stak de kop even boven het maaigras van de media, en werd plots even belangrijk als grote broer. CETA, het vrijhandelsakkoord tussen Canada en de EU was tot voor kort nauwelijks opgemerkt en kwam pas bovendrijven toen het zou worden goedgekeurd.

Het verhaal is nu bekend. Dankzij een Belgische grondwetswijziging die nog ooit door Vlaamse partijen was afgedwongen tegen de wil in van de Franstalige partijen kon de regering van het Waals gewest de Belgische handtekening onder CETA nog een tijd tegenhouden, met grote mediaheisa tot gevolg. Het meest positieve gevolg was in ieder geval dat dit verdrag plots wel bekend werd.

Voorstanders van vrijhandelsakkoorden schrokken zich een liesbreuk, critici waren extatisch. Recent kwam ook nog de verkiezing van president Trump en zijn beslissing om dat andere akkoord TPP af te zeggen en het reeds bestaand handelsakkoord NAFTA op te zeggen. Daar zijn ze weer, al die afkortingen. (Voor een volledig overzicht van alle relevante afkortingen, zie de eerste alinea van TPP-TTIP out? Leve TiSA-CETA!) Enige voorzichtigheid blijft echter geboden. De strijd tegen deze vrijhandelsakkoorden is nog lang niet voorbij.

Line De Witte’s boekje kreeg dus terecht de nieuwe titel TTIP en CETA voor beginners met als even terechte ondertitel Is het gevaar geweken?. Het korte antwoord op die vraag is neen. Waarom, dat legt Line De Witte uit in dit korte maar instructieve boekje. Geen droge opsomming van feiten en argumenten maar een wandelend verhaal, waarin persoonlijke mijmeringen afwisselen met inhoudelijk commentaar en gesprekken met ngo-experten.

Het boek begint ver weg van Europa in Mexico. Waarom wordt snel duidelijk. NAFTA, het verdrag van 1994 tussen de VS, Canada en Mexico is de moeder van alle recente vrijhandelsakkoorden en de griezelige voorbode van wat ons te wachten staat als TTIP en consoorten hier ingang vinden. Het verhaal van bandwerkster Rosa is schrijnend. Wat Caterpillar doet in Canada, de VS en Mexico klinkt al bekender, na wat dat bedrijf ook hier heeft gedaan. TTIP kan je samenvatten als ‘meer van dat’.

“Hoe enthousiast Bill Clinton (president VS, 1993-2001) was over NAFTA tijdens de onderhandelingen, zo enthousiast zijn nu ook Europese, Canadese en Amerikaanse politici over CETA en TTIP.” Inderdaad, vandaag hebben we echter één voordeel, het precedent van NAFTA. Het gaat echter over veel meer dan alleen maar meer handelswinsten ten koste van zware sociale inleveringen. “De EU en de VS willen hun krachten bundelen om op die manier de grootste wereldmacht te blijven”.

Kortom, dit gaat om veel, maar slechts voor een deel over ‘handel’, dit gaat over controle, controle over de handelsstromen en vooral controle door de grote bedrijven, niet door democratisch verkozen regeringen. De postkoloniale grootmacht EU en de VS, de oude kolonie die nu nog machtiger is dan het vroegere moederland, zijn de vanzelfsprekendheid van hun werelddominantie kwijt.

Echt concurreren op een echt vrije markt willen en kunnen ze niet, noch historisch, noch mentaal, noch cultureel, noch economisch. Wat zij willen is een verderzetting van hun versie van de vrije markt, waarmee ze bedoelen een volledig door hun bedrijven en hun legers gedomineerde wereldorde, een ‘economische NAVO’. Of dat zal lukken is maar de vraag, het hangt onder meer van onszelf af.

In zes hoofdstukjes legt Line De Witte uit waar TTIP vandaan komt, wat dat verdrag betekent voor de parlementaire democratie, voor de landbouw en ons voedsel, voor het klimaat, voor de openbare diensten en voor de werkgelegenheid. Daarna volgt nog een hoofdstuk over de zin van sociale strijd, ook tegen deze schijnbare ongenaakbare mastodonten van de Europese Commissie en de VS en een alternatief: fair trade, not free trade.

Wie een degelijk idee wil hebben waar dit over gaat, heeft met dit boekje een ideale introductie in handen en neemt voortaan met nog meer overtuiging deel aan het democratisch verzet.

Line De Witte. TTIP en CETA voor beginners – Is het gevaar geweken? EPO, Antwerpen, 2016. 119 pp. (zonder voetnoten) ISBN 978 94 6267 097 6. Prijs: € 12.95